‘Hoge verwachting vredesmissie in Darfur’

Dat zei Jean-Marie Guehenno hoofdverantwoordelijke voor vredesmissies van de VN gisteren in Brussel. Over de vredesmissie voor Darfur is hij alvast even optimistisch als diplomatisch.  

Guehenno benadrukte dat de ‘VN de afgelopen jaren via vredestroepen al vaak als penicilline voor lijdende bevolkingsgroepen’ hebben gewerkt. Al was het maar om te voorkomen dat die bevolkingsgroepen in nog diepere ellende wegzakten.
Momenteel voeren de VN 18 vredesmissies uit. En soms met behoorlijk succes, aldus Guehenno: ‘In Sierra Leone is recent fragiele vooruitgang geboekt, zeker als je bedenkt in welke situatie het land enkele jaren geleden nog zat. Hetzelfde geldt voor Liberia of Haïti en zelfs voor Congo DRC, ook al zijn er de laatste dagen heel veel reden tot zorg. Maar de vredesmacht Monuc heeft met slechts 17.000 soldaten voor zo’n groot land als Congo, echt wonderen verricht. En dat terwijl je weet dat een machtig land als de VS het al lastig heeft twee oorlogen te managen. En dat terwijl ruim tien jaar geleden vredeshandhaving grotendeels verleden tijd leek.’

Brandstof voor vredeshandhaving

Guehenno zei dat het politieke engagement van overheden ‘de brandstof is voor vredeshandhaving’. ‘Soms is het moeilijk om dat politieke engagement te genereren, gewoon omdat die overheden weten dat daar een vraag om een materiële bijdrage aan gekoppeld wordt. Soms hebben landen gewoon een capaciteitsprobleem en kunnen ze geen troepen of helikopters meer leveren.’ 
Guehenno keerde net terug van een missie naar Soedan, Tsjaad en Congo DRC en is in Brussel om overleg te hebben met mensen van de Europese raad, de Europese Commissie (Javier Solana) en de Navo.

Darfur

Guehenno bleek relatief optimistisch over de op handen zijnde hybride vredesmacht voor de geteisterde Soedanese provincie Darfur. De VN en de Afrikaanse Unie (AU) zullen samen de 26.000 soldaten tellende vredesmacht proberen te managen, met een leidende rol voor de AU. En dat is bepaald geen eenvoudige klus, zo gaf de VN-topman aan. ‘Het ontslaat de internationale gemeenschap ook niet van medeverantwoordelijkheid. Want een orkestleider moet wel muzikanten hebben.’

Zo zijn het onherbergzame karakter en de grootte van Darfur op zich al een enorme uitdaging, stelt Guehenno: ‘De logistieke omstandigheden in Darfur zijn erg moeilijk. Daarom kost het zoveel tijd om zo’n missie op te bouwen. We hebben bijvoorbeeld transporthelikopters nodig om eventueel snel vredestroepen te kunnen verplaatsen als zich ergens gewelddadige incidenten voordoen. De verwachtingen bij de wanhopige bevolking van Darfur van deze missie zijn enorm groot.’ En per slot van rekening is dat de belangrijkste en enige reden van de missie, zo gaf Guehenno aan.

Een ander belangrijk punt is bijvoorbeeld de beschikbaarheid van schoon water. Zoals MO al eerder berichtte, vormt dat nu al een groeiend probleem in de vluchtelingenkampen. De komst van zo’n 20.000 extra soldaten (de huidige Amis-vredesmacht telt al zo’n 7000 soldaten) zou dit watergebrek alleen maar verergeren, zo vrezen hulpverleners. ‘Daar kan de Europese Unie bijvoorbeeld een rol spelen, door specifieke technische of logistieke ondersteuning te bieden.’ Gueghenno zei dat hij tot dusver nog geen concrete toezeggingen van de EU kreeg, maar dat dit zowel wat betreft deelname aan de vredesmissie aan soedan als die in buurlmand Tsjaad in de goede richting evolueert. Nog deze maand worden een aantal concrete Europese besluiten verwacht. ‘Er moet ook een link zijn tussen die twee missies, zonder dat we de opdracht hebben om bijvoorbeeld de grens te bewaken.’  

Een ander pijnlijk en destabiliserend probleem voor de vredesmacht in Darfur is het feit dat veel van de nu al anderhalf jaar aanwezige AU-soldaten niet werden betaald. Guehenno erkende dit probleem maar kondigde verandering aan: ‘De VN hebben aangekondigd dat ze die betalingen vanaf 1 oktober voor hun rekening zullen nemen. Dat zal zekerheid bieden aan de Afrikaanse troepen.’            

Multilateraal

Ook VN secretaris-generaal Ban Ki-moon verklaarde bij zijn bezoek aan Soedan van enkele dagen geleden dat de ‘uitdagingen enorm zijn.’ Een multilaterale uitdaging, welteverstaan. Guehenno liet uitschijnen dat de unanieme resolutie van de VN-Veiligheidsraad voor de Darfur-vredesmissie een overwinning voor het multilateralisme was: ‘Deze resolutie was er niet gekomen als niet China aan de ene kant en de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk aan de andere kant concessies hadden gedaan. Een robuuste vredeshandhaving kan alleen bij een goede internationale samenwerking.’ Guehenno gaf toe dat China, ‘lang op afstand is gebleven’ maar nu in Soedan en in Afrikaanse landen ‘een actieve en constructievere rol speelt’. Zoals bekend is Soedan de belangrijkste olieleverancier van China. 

Veel zal afhangen van de vredesbesprekingen tussen alle strijdende en niet strijdende partijen. Bij zijn bezoek aan Khartoum kondigde Ban Ki-moon opgelucht aan dat er op 27 oktober politieke onderhandelingen in de Libische hoofdstad Tripoli zullen plaatsvinden. Maar één rebellenleider uit Darfur kondigde al aan niet naar Libië te zullen afreizen. Guehenno: ‘Er bestaan bij sommigen zorgen over hun veiligheid. Door zeer intensieve diplomatieke gesprekken de komende weken zullen we toch proberen iedereen mee aan tafel te krijgen. Er wordt op werkelijk alle niveaus onderhandeld: op internationaal, regionaal, nationaal en lokaal niveau met alle militieleiders. Dat er sprake is van een enorme versplintering, waarbij zelfs Arabische milities elkaar bevechten, maakt het er niet eenvoudiger op. De vraag is bijvoorbeeld ook of je de macht van sommige van die milities niet vergroot door ze uit te nodigen.’