Hoop op verandering in Madagaskar?

Het zijn de eerste vrije verkiezingen – dit jaar al drie keer uitgesteld door getouwtrek tussen politici – sinds huidig leider van Madagaskar Andry Rajoelina zijn voorganger Marc Ravalomanana vier jaar geleden verdreef na een militaire staatsgreep. De zogenaamde “overgangsregering” heeft er bijna vijf jaar over gedaan om democratische verkiezingen te organiseren. “Overgangspresident” Andry Rajoelina, vroeger een deejay in nachtclubs van hoofdstad Antananarivo, laat een puinhoop achter.

Rajoelina zelf mag niet deelnemen aan de nieuwe presidentsverkiezingen omdat hij zijn kandidatuur pas had ingediend na de vastgelegde termijn. Deze zomer besliste de rechtbank in Madagaskar dat naast Rajoelina ook Lalao Ravalomanana, de echtgenote van de in maart 2009 afgezette ex-president, niet kan deelnemen omdat ze geen verblijfplaats in het land heeft. Ex-president Marc Ravalomanana woont in ballingschap in Zuid-Afrika, maar beloofde altijd ‘ooit terug te keren om het land te redden.’ 

Jarenlange crisis

Na de staatsgreep van 2009, die het leven kostte van meer dan honderd burgers, ging het snel bergafwaarts met Madagaskar. Omdat de internationale gemeenschap niet achter de staatsgreep stond, werd het land geschrapt van het Verdrag voor Afrikaanse Groei en Kansen (AGOA). Dit had zware gevolgen: de onvermijdelijke instorting van de textielsector, blokkering van buitenlandse investeringen en de stopzetting van de internationale ontwikkelingshulp wegens “ongrondwettelijk regime”. Resultaat: de economie nam een duikvlucht en vandaag leeft 92 procent van de Malagassiërs in armoede. Volgens de VN zijn meer dan de helft van de kinderen ondervoed. Ook de toeristische sector stortte volledig in. Het wanbeleid in Madagaskar, een land met enorm potentieel aan rijkdommen als olie, metaal, uranium, edelstenen, en vis is volledig verantwoordelijk voor de jarenlange crisis. Madagaskar is ook koploper op de lijst van de Wereldbank met armste conflictloze landen ter wereld.

Vrijdag 25 oktober is de eerste ronde van de presidentsverkiezingen sinds de staatsgreep. Op 20 december vindt een tweede ronde plaats, indien er geen winnaar met meer dan de helft van de stemmen uit de bus komt. Als alles goed gaat kan Madagaskar 2014 beginnen met een democratisch verkozen regering de jarenlange crisis achter zich laten. 

‘Hoe moeten wij nu weten wie te kiezen?’

‘Het enige wat we kunnen verwachten van de verkiezingen is dat Madagaskar niet meer zal gezien worden als een verwerpelijk land door de internationale gemeenschap’, zegt schoenenverkoper René aan The Guardian. ‘Over concrete veranderingen ben ik heel sceptisch’. Renè is zeker niet de enige burger die de hoop al lang heeft opgegeven. ‘Er zijn 33 kandidaten, en ze zeggen allemaal ongeveer hetzelfde. Hoe moeten wij nu weten wie te kiezen? De verkiezingen zullen de crisis allesbehalve oplossen’, zegt een van zijn collega’s. In de aanloop van de verkiezingen meldde AllAfrica dat amper acht van de drieëndertig kandidaten volk konden verzamelen bij hun toespraken. Bovendien zouden presidentskandidaten geld gebruiken om toeschouwers te lokken.

Grote problemen bij de verkiezingen is vooral analfabetisme en bereikbaarheid. Ongeveer de helft van de bevolking kan niet lezen of schrijven. Om de stemformulieren goed te kunnen invullen werden over heel het land infosessies gehouden, maar slechts een klein deel van de bevolking kon hiermee bereikt worden. Door de abominabele infrastructuur – de meeste mensen wonen ook nog altijd zonder elektriciteit – is een groot deel van de bevolking amper op de hoogte van de verkiezingen, of niet in staat naar de stemloketten te gaan.

Een nieuw begin

De grootste kanshebbers op het nieuwe presidentschap zijn waarschijnlijk Hery Martial Rakotoarimanana en Richard Jean-Louis Robinson. Rakotoarimanana was onder Rajoelina de minister van Financiën, Robinson de minister van Gezondheid onder Ravalomanana. Beide kandidaten representeren dus de oude machtshebbers. Ravalomanana zegt dat Robinsons partijprogramma ‘perfect overeen komt met het Madagaskar Actieplan (MAP) van de in ballingschap levende president om het land herop te bouwen.’

Eens er een democratisch verkozen regering aan de macht is in Madagaskar hopen UNICEF en het Wereldvoedselagentschap dat internationale donoren opnieuw op de kar springen voor ontwikkelingshulp. Steven Lauwerier van UNICEF: ‘Deze verkiezingen vormen een mogelijkheid voor Madagaskar om helemaal opnieuw te beginnen, consensus te bereiken en een stabiel land op te bouwen. Zolang de verkiezingen zonder onrust verlopen hebben we er goede hoop op.’