IJdele hoop op politieke vernieuwing - achtergrond

De drie grootste kanshebbers op het hoogste ambt in Argentinië zijn alledrie afkomstig uit de Justicialista Partij van president Duhalde, zo bleek onlangs uit een kiespeiling van het bedrijf Ibope. De gouverneur van Santa Cruz, Néstor Kirchner, die de steun van Duhalde geniet, voert de poll aan met 18,8 procent. Rodríguez Saá (15,1 procent), de man die eind 2001 nog drie dagen president was, krijgt voorlopig een tweede plaats en na hem volgt ex-president Carlos Menem (14,6 procent).

Als de Argentijnse kiezer bij zijn keuze blijft, staan er na 27 april dus drie peronisten op het erepodium. Elisa Carrió van het centrumlinkse Alternatief voor een Republiek van Gelijken, staat op een miserabele vierde plaats met iets meer dan acht procent van de stemmen. Carriò leek in 2002 de kandidaat die een politieke stem zou geven aan het massale straatprotest. De golf van sociale onrust zou Elisa, zo werd vorig jaar nog voorspeld, tot in het presidentiële paleis brengen.

De slechte prestatie is niet de verdienste van de traditionele partijen. De peronisten van Justicialista raakten slaags met elkaar en schoven drie presidentskandidaten naar voor. De kandidaat van de Radicale Burgerunie (UCR), waartoe ex-president de la Rúa behoort, haalt niet eens een procent in de peilingen.

De andere kandidaten uit de protestbeweging die in december 2001 ontstond, komen er in de polls niet aan te pas. Nochtans zijn er nog honderdduizenden Argentijnen actief in de buurtassemblees en werklozenverenigingen die sinds de val van Duhalde ontstaan zijn. De assemblees waren de motor van de protesten die de la Rúa tot aftreden dwongen. Maar ze zijn er niet geslaagd om een geloofwaardig alternatief te bieden voor het failliete economische en politieke model. “De progressieve krachten zijn zwakker dan ze zelf hadden gedacht,” zegt Marcos Novaro, professor politicologie aan de Latijns-Amerikaanse Faculteit van Sociale Wetenschappen. Geen enkele kandidaat steekt in de peiling boven de 20 procent uit. Novaro voorspelt dan ook dat “de volgende regering zwak zal zijn en veel moeilijkheden zal moeten overwinnen.”

Ook de krant Página 12 maakt een negatieve balans op van de sociale beweging. De woede en “het spuugzatte gevoel” waar honderdduizenden Argentijnen uiting aan gaven “hebben geen electoraal instrument opgeleverd”, zo schreef journalist Eduardo Aliverti deze week in een column. Het protest “heeft noch voor leiders noch voor politieke bewustwording gezorgd.” Carmen González, die van bij het begin actief was in de buurtassemblees die sinds december 2001 ontstaan zijn, beaamt. “We hebben successen geboekt op het lokale niveau, maar in de (nationale) politiek vlak hebben we helemaal niks veranderd. We zijn een soort bijstandvereniging geworden, zonder politiek gewicht.””

Als gevolg van demonstraties, plunderingen en 30 doden moest president Fernando de la Rúa op 20 december 2001 ontslag nemen. Drie dagen daarna stelde het parlement een peronistische interim-president aan, Adolfo Rodríguez Saá van Justicialista, toen nog een oppositiepartij. Na drie dagen van nieuwe protesten nam Sáa ontslag. Op nieuwjaarsdag 2002 was het de beurt aan Eduardo Duhalde, ook van Justicialista, om de la Rúas ambtstermijn af te maken. Duhalde overleefde een economisch en sociaal debacle, maar moest de voor december geplande verkiezingen vervroegen naar 27 april.