Inefficiëntie en corruptie dwarsbomen hulp aan rampgebieden

Na 10 maanden leven in Indonesië en Sri Lanka nog altijd honderdduizenden getroffenen in tentenkampen, zegt Laurel Fletcher, mede-auteur van de studie ‘After the Tsunami: Human Rights of Vulnerable Populations’ (Na de tsunami: mensenrechten van kwetsbare bevolkingsgroepen’) van het Mensenrechtencentrum van de universiteit van Berkeley in Californië. De tsunami-slachtoffers zijn boos en gefrustreerd.

De hulpverlening aan de overlevenden van de grootste natuurramp uit de recente geschiedenis wordt bemoeilijkt door organisaties die niet weten wat ze moeten doen, tussenpersonen die geld achterover drukken, de ongelijke behandeling van slachtoffers en instanties die geen verantwoording afleggen over de grote bedragen die door hun handen gaan. Even erg is dat veel ontheemden in de tsunamilanden helemaal geen inspraak hebben in hoe hun gemeenschappen worden opgebouwd, oordeelt Fletcher.

Ook Oxfam International heeft een rapport klaar over de falende hulpverlening bij grote rampen. In ‘2005: Year of Disasters’ (Rampjaar 2005) stelt de noodhulpgigant een dramatische stijging vast van het aantal mensen dat getroffen wordt door natuurrampen. Maar de reacties op die catastrofes zijn ongelijk, vaak te laat en soms hopeloos inefficiënt. De hulpverlening wordt meer bepaald door de media-aandacht en politieke belangen dan door de werkelijke noden. Voor de ergste rampgebieden in Afrika slagen de Verenigde Naties er niet in genoeg geld bijeen te brengen.

Misbruik en verspilling van hulpgeld zijn moeilijk tegen te gaan, schrijven de onderzoekers uit Berkeley. Internationale hulporganisaties zwijgen vaak over wat er fout loopt, en de tsunami-landen hebben geen goede mechanismen ontwikkeld om gevolg te geven aan klachten. Het gebrek aan controle van en coördinatie tussen de hulpverleners doet nog meer in het honderd lopen.

Volgens Fletcher stellen sommige ngo’s in de tsunami-landen zich ook vragen bij het grote verschil tussen de forse hulpbedragen die waren toegezegd en het geld dat tot hiertoe werkelijk kon worden uitgegeven in de rampgebieden. Ook de Srilankaanse president Chandrika Kumaratunga deed daar vorige maand haar beklag over. Meer transparantie en de verplichting voor alle betrokkenen om verantwoording af te leggen over het gebruik van hulpgeld vormen de enige remedie daartegen, oordeelt Flechtcher. Ze stelt voor dat er een groot onderzoek komt naar de verdeling van de hulp in de tsunami-landen, om onregelmatigheden op het spoor te komen.

Oxfam vindt wel dat er ook oog moet zijn voor wat de hulp aan de tsunami-landen ondanks alles heeft gerealiseerd. Het feit dat de overlevenden in de weken na de ramp niet getroffen werden door een moorddadige golf van besmettelijke ziekten, is zeker op rekening te schrijven van de hulpverleners.

Voor de internationale hulporganisatie is het grootste probleem dat de aandacht voor crisisgebieden als de Democratische Republiek Congo, Malawi en Niger zo gering is dat groots opgezette hulpacties niet van de grond komen. Oxfam vindt dat de donorlanden één miljard dollar extra moeten bijeenbrengen in het VN-fonds voor Noodhulp. Met dat geld kunnen ook dergelijke landen adequaat worden geholpen. Tegelijk wordt verhinderd dat de wereldgemeenschap kostbare tijd verliest bij de reactie op nieuwe rampen. (PD/MM)