Irakese crisis goede zaak voor Latijns-Amerikaanse diplomatie”

Nu de kaarten over een militair conflict in de Perzische Golf zijn geschud, telt de Amerikaanse president zijn bondgenoten. In Latijns-Amerika zijn dat Colombia, en enkele kleinere landen uit Midden-Amerika: El Salvador, Honduras, Nicaragua en Panama.

De grootste landen in de regio zijn tegen de oorlog gekant. Brazilië, Chili, Cuba, Mexico, Peru en Venezuela oordelen dat een oorlog niet legitiem is, omdat de Verenigde Naties hem niet steunen. Argentinië, dat een gematigdere visie heeft, heeft beslist niet deel te nemen aan de militaire operaties. Belize, Costa Rica en Guatemala hebben nog geen positie ingenomen.

“Het is voor Latijns-Amerika een groot geluk geweest dat de landen die een tijdelijk zitje hebben in de VN-Veiligheidsraad – Chili en Mexico – twee landen zijn met duidelijke standpunten over Irak en met sterke politici aan het hoofd”, zei Jorge Castañeda, de minister van Buitenlandse Zaken van Mexico.

De president van Chili, Ricardo Lagos, kwam ter elfder ure van de crisis met een compromisvoorstel dat Saddam Hoessein nog drie weken gaf om te ontwapenen. Maar dat plan kreeg niet de steun van de VS en werd afgevoerd.

“Toch heeft het voorstel van Lagos zijn regionaal belang gehad”, zegt Sara Larraín, ex-presidentskandidaat in Chili voor de ecologisten. “Chili en Mexico stonden niet geïsoleerd. Aan het plan gingen uitvoerige consultaties vooraf met regeringsleiders van andere landen, vooral met de Braziliaanse president Luis Inacio Lula da Silva. De Latijns-Amerikaanse diplomatie komt versterkt uit het crisisoverleg dat in de VN-veiligheidsraad over Irak plaatsvond.”

Lagos zelf zei dat hij het mislukken van de diplomatie in de Veiligheidsraad betreurt. “Maar dat wil niet zeggen dat we de schuld op ons moeten nemen”, voegt hij eraan toe.

De verschillende regeringsleiders die tegen een oorlog zijn gekant, delen vooral een afkeer voor het unilaterale optreden van de VS. Sara Larraín vergelijkt de samenwerking tussen Chili en Mexico met de as Berlijn-Parijs die in Europa de weg vrijmaakte voor een diplomatieke stem tegen de unilaterale wandel van de VS en Groot-Brittannië. “De gehechtheid aan het multilateralisme opent perspectieven voor de besprekingen met de VS over het Pan-Amerikaanse Vrijhandelsakkood, en kan het zuidelijke handelsblok Mercosur nieuw leven in blazen”, analyseert Larraín.

De relaties met Spanje, dat zich nadrukkelijk profileert als een bondgenoot van de VS, komen volgens Larraín niet zwaar onder druk te staan. “De Ibero-Amerikaanse gemeenschap is geen verticale structuur met een economische, een politieke of een culturele poot. Het is simpelweg een platform dat gebouwd is rond de Spaanse erfenis in de landen van Latijns-Amerika.”

Of zoals de Mexicaanse president, Vicente Fox, het uitdrukte: “We blazen niet alle banden op met de Verenigde Staten of Spanje. We hebben alleen willen duidelijk maken dat we deze concrete oorlog tegen Irak niet willen.”