Japan ziet opkomst van China met lede ogen aan

In economisch opzicht onderhouden beide landen nauwe banden, zegt China-deskundige Tetsuya Kodama. Maar politiek gezien zijn ze verdeeld. Japan was decennialang, tot de snelle opkomst van China in de jaren negentig, de sterkste economische macht in de regio. Het land droeg miljarden bij aan de ontwikkeling van Azië.

Voor Japan is het wennen dat die unieke positie steeds minder uniek wordt. De Chinese economie groeit niet alleen ongekend snel, maar het land telt met 1,2 miljard Chinezen ook nog eens de meeste inwoners ter wereld. Daarnaast is het in militair opzicht sterk, terwijl de regering een sterke nationalistische houding aanneemt.

Voor Japan is de opkomst van China op internationale toneel pijnlijk. Hoewel de Japanse economie nog steeds groter is, heeft land heeft moeite om zijn nieuwe rol te accepteren, zegt Kodama. Volgens Azië-deskundigen reageert de regering van Japanse premier Junichiro Koizumi niet goed op de ontwikkelingen in de regio.

Politiek analist Harumi Arata wijst op de herhaalde bezoeken van Koizumi aan de Yasukuni-tempel. Daar liggen Japanse oorlogsslachtoffers begraven, inclusief oorlogsmisdadigers die verantwoordelijk waren voor de invasie van China, het Koreaanse schiereiland en andere delen van Azië, voordat Japan werd verslagen in de Tweede Wereldoorlog.

De bezoeken van Koizumi lokten boze reacties uit in China en Zuid-Korea. De vermoedelijke opvolger van Koizumi, Shinzo Abe, heeft laten weten eveneens eer te zullen bewijzen aan de Japanse oorlogshelden.

In economisch opzicht hebben we een goede relatie met China en Zuid-Korea, zei Koizumi vorige week. Hij voegde er echter aan toe dat Japan niet van plan is zich door andere landen te laten dicteren hoe wij respect moeten betonen aan en bidden voor de zielen van onze oorlogsdoden.

Mede als gevolg van de veranderende verhoudingen, wil Japan een grondwetswijziging doorvoeren die het mogelijk maakt om de militaire macht uit te breiden. Een steunpilaar in de strijd om de macht met China is de Japanse alliantie met de Verenigde Staten. Maar of die alliantie bevorderlijk is voor de stabiliteit in de regio, betwijfelen sommige analisten.

Het zou naïef zijn te denken dat Azië er veiliger van wordt als de leiders van Japan en China weigeren met elkaar te praten, zegt Kodama. Als Koizumi denkt dat wij geloven dat samenwerking met de VS de eenheid in Azië bevordert, dan vergist hij zich.

Tijdens de eerste Oost-Aziëtop, deze maand in Kuala Lumpur, viel op dat de Chinese premier Wen Jiabao Koizumi ontliep.

Chi Jung-Kwan, een Koreaanse analist die in Tokio woont, verwacht dat Japan in de toekomst ook nauwere samenwerking met India zal zoeken als tegenwicht tegen China. Minister van Buitenlandse Zaken Taro Aso bezoekt India en Pakistan volgende week. Japan hecht grote waarde aan goede relaties met beide landen, en in het bijzonder aan die met India, verklaarde woordvoerder Akira Chiba van het ministerie.

Chiba zegt dat Japan zijn horizon in Azië wil verbreden, om te voorkomen dat China teveel macht krijgt. Tegelijkertijd probeert Japan de band met China niet teveel te schaden. Deze week werd onder voorzitterschap van Koizumi een panel in het leven geroepen dat zich bezint op economische integratie in de regio. De Japanse regering heeft ook geld uitgetrokken voor culturele uitwisseling met China. (JS/MM)