Kenia ziet af van tribunaal

Het geweld brak uit na de verkiezingsstrijd tussen Mwai Kibaki, een Kikuyu, en Raila Odinga, een Luo. Bij het geweld tussen de etnische groepen kwamen meer dan duizend Kenianen om het leven en sloegen 350.000 mensen op de vlucht. Dankzij bemiddeling door de voormalige secretaris-generaal van de VN, Kofi Annan, en andere Afrikaanse leiders werd een akkoord gesloten tussen de twee partijen. Odinga werd eerste minister, Kibaki bleef president.
Het vredesakkoord voorzag in de oprichting van de “Waki Commissie” die het geweld na de verkiezingen moest onderzoeken. Die commissie stelde in haar aanbevelingen de oprichting van een speciaal tribunaal voor, om de verantwoordelijken voor het geweld te berechten. Als de regering er niet in slaagde om zo’n tribunaal op te richten, zou de taak kunnen overgenomen worden door het Internationaal Strafhof in Den Haag, aldus de commissie.

Internationale druk

De voorbije maanden liep de druk van de internationale gemeenschap op Kenia op om actie te ondernemen. Toen begin juli nog niets gebeurd was, leverde Kofi Annan een lijst met verdachten in bij het Internationaal Strafhof. Op 27 juli zette de Europese Unie in een verklaring extra druk op Kenia om een tribunaal op te richten. “Een snelle implementering van de overeengekomen hervormingen is van kritiek belang voor verzoening en ontwikkeling en voor het vermijden van verder conflict in Kenia”, stelde de EU.
 
De Keniaanse regering liet nu echter weten dat het geen speciaal tribunaal zal installeren om het geweld na de verkiezingen te onderzoeken “om de genezing en verzoening niet in het gedrang te brengen.” De regering had zo’n tribunaal beloofd, en daarbij ook hervormingen van het gerechtelijk systeem op lokaal niveau.
Zowel president Kibaki als eerste minister Odinga willen dat de lokale rechtbanken de zaken afhandelen, tot grote frustratie van mensenrechtenactivisten. “Gerechtigheid voor de slachtoffers is de meest dringende test van de bereidheid van de coalitieregering om de crisis in Kenia op te lossen”, zegt Georgette Gagnon van Human Rights Watch. “Het kabinet blijkt net grandioos gebuisd.”
Volgens Briggs Bomba van Africa Action, een Amerikaanse organisatie die ijvert voor een andere Amerikaanse politiek in Afrika, komt de beslissing niet onverwacht. “Het is niet verrassend dat Kenia nu het tribunaal in twijfel trekt”, zegt hij. “We denken niet dat er ooit echt een intentie was om echt diep te graven in wat er is gebeurd na de verkiezingen.”
Volgens Bomba is het gerechtelijk systeem in Kenia niet opgewassen tegen de enorme taak. “Uit het feit dat het om gebeurtenissen van twee jaar geleden gaat en dat de Keniaanse justitie nog niets heeft gepresteerd, kunnen we weining vertrouwen putten dat de lokale rechtbanken ineens in staat zullen zijn om de zaak aan te pakken”, zegt hij.
Human Rights Watch roept de Verenigde Staten en de rest van de internationale gemeenschap op om van zich te laten horen. “De VS en de andere internationale partners van Kenia moeten benadrukken dat er geen sprake kan zijn van “business as usual” zolang er geen onafhankelijk gerechtelijk mechanisme in het leven geroepen wordt in Kenia”, zegt Gagnon.

Clinton

Kenia is de eerste geplande stop tijdens de elfdaagse Afrikareis van de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Hillary Clinton. In een open brief aan de minister riep HRW op om een hard standpunt in te nemen over het tribunaal en de mensenrechten in Kenia.
HRW drukt Clinton op het hart om “Kenia te overtuigen rekening te houden met de conclusies van de Waki Commissie” en om “publiek te verklaren dat de VS sancties overwegen tegen diegenen die verantwoordelijk zijn voor ernstige mensenrechtenschendingen.”
Bomba denkt niet dat er snel dergelijke sancties zullen komen. “De VS spelen het heel voorzichtig. Ik denk dat ze niet graag de spanningen in het land willen oprakelen.”