Keniaanse corruptie blijft binnenskamers

Niets verhindert het gerecht nog om deze mandatarissen voor de rechtbank te brengen, zei de Keniaanse minister van Justitie, Kiraitu Murungi, vorige week in Nairobi. Dit is een erg eenvoudige zaak. De vraag was: ‘Heeft u in 2003 een aangifte gedaan?’ Wie neen heeft geantwoord, riskeert vervolging.

Het zouden de eerste parlementsleden zijn die vervolgd worden op basis van een wet die politici en ambtenaren verplicht om hun inkomsten aan te geven. De ingrijpende wet werd in 2003 ingevoerd, na het aantreden van president Mwai Kibaki. Zijn voornaamste verkiezingsbelofte luidde: gedaan met de corruptie in Kenia.

De parlementsleden kunnen hun job verliezen en zelfs in de gevangenis belanden. Althans: dat is waar Kibaki in 2003 mee dreigde tijdens zijn wittebroodsweken.

Of dat ook zal gebeuren, is zeer de vraag. De buitenwereld kan nauwelijks controleren of er ook straffen worden uitgesproken, want de aangifte is geheim. Vorig jaar vaardigde de regering-Kibaki een richtlijn uit die zware gevolgen in het vooruitzicht stelt voor media die niet-openbare informatie naar buiten brengen.

Hoe kan de Keniaanse publieke opinie nu zijn leiders aansprakelijk stellen als de informatie over hun vermogen geheim is? Het is zelfs strafbaar om de informatie te onthullen. Wat het nut ervan is, ontgaat me, vraagt Jeff Birundi, coördinator van de Name and Shame Corruption Networks Campaign, een alliantie van ngo’s in Nairobi.

Het verbod om geklasseerde informatie te onthullen, kwam er als gevolg van het Anglo-Leasing schandaal, dat in april 2004 internationaal tumult veroorzaakte. Het ging om een zwendeloperatie waarbij miljoenen dollars te veel werden betaald aan een Britse firma die de Keniaanse paspoorten moest vernieuwen. Anglo-Leasing zou het geld doorgesluisd hebben naar verschillende topmensen in de Keniaanse politiek. Het is niet duidelijk wie het opstreek.

Tot ongenoegen van vele waarnemers werden slechts vier secretarissen van de betrokken ministers ontslagen. De ministers van Financiën en Transport ontkennen dat ze bij de zaak betrokken waren, maar erg geloofwaardig is dat niet. Maina Kiai, de voorzitter van de niet-gouvernementele Nationale Mensenrechtencommissie van Kenia, stelt dat het in de Keniaanse logica onmogelijk is dat er zoveel geld kan omgaan zonder politieke steun.

Het onopgeloste mysterie zorgt voor spanningen met Westerse donoren. De regering-Kibaki zegt dat ze de corruptie wel degelijk aanpakt. Ze verwijst onder meer naar het feit dat ze een Brits bedrijf heeft aangenomen om de 945 miljoen dollar belastinggeld op te sporen die over de jaren heen op buitenlandse bankrekeningen werd geparkeerd.

Maar ook in dat onderzoek blijven de namen van de betrokkenen geheim. Het Britse bedrijf, Kroll and Associates, heeft een rapport met zijn bevindingen vorige maand aan de regering overhandigd. Maar die heeft de inhoud ervan nog niet bekend gemaakt. We bestuderen het rapport nog. We willen eerst een actieplan opstellen zegt Dorothy Angote, een medewerker van het ministerie van Justitie.