Kerstmis zonder honger verre droom voor veel Brazilianen

Kerstmis zonder Honger is een initiatief van de ngo Actie van de Burgers, voor een land zonder ellende. Het begon zestien jaar geleden onder impuls van socioloog Herbert De Souza, die de samenleving wilde mobiliseren rond de droom van een land zonder honger. Van 1993 tot 2005 verzamelde de campagne meer dan 30.000 ton voedsel, dat aan vijftien miljoen mensen werd gegeven.
Nu proberen overheidsprogramma’s als Fome Zero (Honger Nul) deze lacune te vullen. Fome Zero maakt deel uit van een ruimer programma, Bolsa Familia (Familiebeurs), van het ministerie van Sociale Ontwikkeling en Strijd tegen de Honger. Dat geeft een minimuminkomen aan arme gezinnen die hun kinderen naar school sturen en laten vaccineren, 30 tot 70 euro per maand.
Volgens officiële cijfers krijgen 12 miljoen gezinnen zo’n beurs, goed voor 45 miljoen mensen, in een land van 190 miljoen inwoners. Het ministerie van Sociale Ontwikkeling zegt dat negentien miljoen Brazilianen uit de armoede zijn geraakt sinds 2003, toen president Lula da Silva aan de macht kwam. Volgens het Instituut voor Toegepast Economisch Onderzoek groeit het inkomen van de armste Brazilianen zesmaal sneller dan dat van de rijksten.

Zes miljoen gezinnen

De resultaten worden erkend door instellingen zoals het onafhankelijke Braziliaans Instituut voor Sociale Studies (Ibase), eveneens opgericht door Herbert de Souza. Maar Ibase deed onderzoek naar het familiebeursprogramma en stelde vast dat het niet volstaat om een complex probleem als honger uit te roeien.
Ibase berekende dat zes miljoen gezinnen die in het programma zitten, zich nog steeds in een situatie van middelgrote tot grote voedselonzekerheid bevinden. Dat betekent zware beperkingen in de hoeveelheid voedsel en zelfs honger. “De honger treft een aanzienlijk deel van de gezinnen in Brazilië, een onaanvaardbaar probleem in een land dat als de zesde grootste economie ter wereld wordt beschouwd”, zegt Ibase.

Winst

Het probleem zit in de afwezigheid van een solidaire economie, zegt advocaat Leonardo Ribas, van de ngo Harpia-Harpya: de economie stimuleert niet de familielandbouw maar de handel. De familielandbouw produceert bijvoorbeeld 70 procent van de bonen, 87 procent van de maniok en 58 procent van de melk die het land consumeert. “Toch verlopen de productie en verkoop van voedingsproducten via de markt die rond winst draait”, en de hoge voedselprijzen treffen vooral de armste gezinnen, blijkt uit de studie van Ibase.
Ribas merkt op dat de helft van de middelen uit de familiebeurs naar de aankoop van voedsel gaat, waarbij de voedselkwaliteit niet goed is. Groenten en fruit, die de familielandbouw voor goede prijzen zou kunnen leveren, zijn duur op de traditionele markt en worden vervangen door voedingsproducten met hoge caloriewaarde.
Uit de Ibase-studie blijkt dat in 16 procent van de gezinnen in het Bolsa Familia-programma ondervoeding bij kinderen voorkomt, in 36 procent bloedarmoede, in 8 procent vitaminegebrek en in 7 procent obesitas.