Klimaat speelt Nigerese landbouw en veeteelt parten

“Een maand na de oogst was mijn voedselvoorraad al op”, vertelt de 67-jarige Hadissa Issa, omringd door haar kleinkinderen en enkele magere geiten. Ze woont in Tizegorou, op 3 uur rijden ten noorden van de hoofdstad Niamey. In dit dorp was de vorige oogst slechts goed voor minder dan 20 procent van de behoeften van zijn inwoners.

Zoals vele andere families, moet die van Hadissa sinds januari elders aan voedsel zien te geraken. Drie van haar kinderen zijn over de grens getrokken, naar Ivoorkust, om daar werk te zoeken. Ze sturen haar af en toe geld of een zak graan. Haar familie leeft van maïs en gierst, die ze mengen met een saus van lokale planten of apenbrood, de vrucht van de baobabboom.

Gierst en melk is hun basisvoedsel, maar zelfs de melk is er niet meer. En als de koeien al melk geven, dan gaat dat naar de kalveren, zodat zij hopelijk overleven totdat er weer voldoende grasland is.

Droogtes zijn schering en inslag

Zoals Hadissa zijn er vele Nigerezen die leven van de landbouw en de veeteelt. 80 procent van de bevolking woont op het platteland, het merendeel van hen leeft in armoede. Tot enkele decennia geleden hadden de boeren slechts sporadisch met langdurige droogtes te maken, om de vijf tot tien jaar. Nu hebben ze om de twee jaar te maken met een slechte oogst en veesterfte.

Dit tast hun weerbaarheid aan, ze hebben geen tijd om zich voldoende te herstellen. Wanneer veehouders hun kudde verliezen, duurt het jaren om ze terug op te bouwen. Bij de vorige crisis in 2010 verloren de veehouders in sommige gebieden van Niger 90 procent van hun dieren. Het duurt minstens drie jaar voordat ze een kleine kudde van schapen en geiten opnieuw kunnen opbouwen. Voor een kudde van runderen kan dit tot tien jaar duren. Koeien kunnen na een ernstige crisis bovendien pas na twee jaar terug jongen baren. Ze geven dan ook verschillende jaren minder melk.

Onderworpen aan klimaatgrillen

Hoe is het zover kunnen komen? De voornaamste spelbreker is de klimaatverandering. Het laatste regenseizoen bracht onvoldoende regen voor een goede oogst over het hele land. In de West-Afrikaanse regio hebben de landbouwers 15 procent minder graan geoogst dan het gemiddelde van de laatste vijf jaar.

Niger heeft een tekort van meer dan een half miljoen ton graan of 14 procent van de jaarlijkse behoefte van de bevolking. Er is een tekort aan 10 miljoen ton veevoer, zodat meer dan de helft van het vee onvoldoende te eten heeft. Door de droogte zijn de graasweiden onvoldoende aangegroeid en ook de waterreservoirs bevatten geen water om de dorst van mens en dier te lessen tot het nieuwe regenseizoen. Ook al zijn er zones met voldoende grasland, waar het wel goed geregend heeft, door het rondtrekkende vee zijn ook deze weiden vlug uitgeput.

Solidariteit onder veehouders

In Akadaney, een dorp op 80 kilometer ten noorden van Dakoro, een stuk verder inlandwaarts, heeft het in 2011 goed geregend. In deze droge streek zie je weinig akkerbouw. Kuddes van koeien, geiten en dromedarissen zijn hier heer en meester. Deze streek herbergt een belangrijk deel van de 32 miljoen stuks vee in Niger. Vele veehouders hier zijn nomaden, Peuls of Touaregs, ze trekken rond met hun kuddes op zoek naar grasland en water. Overal zie je hutjes bedekt met leren huiden of plastic zeilen.

Akadaney kende de laatste maanden een toestroom van veehouders uit andere streken. “De prijs van graan is sterk gestegen met de komst van zoveel veehouders”, vertelt Harbou Zoumou, veehouder uit Akadaney. Gierst is 58 procent duurder dan vorig jaar. Maar kwaad is hij hier niet om. “Op een dag, wanneer er bij ons geen grasland meer is, zullen wij ook verder trekken, want we zijn veehouders en onze dieren hebben eten nodig. En dan zullen zij ons ook met open armen ontvangen.”

Josti Gadeyne is communicatiemedewerker van Dierenartsen Zonder Grenzen.