Maleisië wil rivieren privatiseren

De privatisering van de Selangor, de Langat en de Klang, drie rivieren in de dichtbevolkte deelstaat Selangor, zou al in mei ingaan. Maar veel is nog onduidelijk. De belangrijkste vraag is of de concessiehouders ook het recht krijgen het rivierwater te verkopen. Dat zou een goudmijntje worden. Kuala Lumpur, de hoofdstad van het land die in Selangor ligt maar een eigen deelstaat vormt, en andere centra in Selangor halen hun drinkwater uit de rivieren. Het water wordt ook gebruikt voor irrigatie van landbouwgebieden, in viskwekerijen en voor industriële doeleinden.

De Maleisische regering hoopt dat de privatisering tot een beter beheer van de drie rivieren zal leiden. Delen van de waterlopen zijn nu zwaar vervuild. Sommige oevers zijn ook aangevreten door zandwinning. En op andere plaatsen moet de bedding dringend uitgediept worden om overstromingen te voorkomen. Door de privatisering zou de regering handenvol geld uitsparen die ze nu aan de beheerswerken uitgeeft.

De drie firma’s die de concessies in de wacht sleepten, moeten de problemen rond de rivieren aanpakken. In ruil daarvoor mogen ze zand winnen en andere winstgevende projecten op en rond het water opzetten. Ecotoerisme en recreatieparken zijn twee mogelijkheden. De regering schrijft alleen voor dat de ontwikkeling gecontroleerd moet gebeuren.

Maar veel Maleisiërs voelen nattigheid. Het initiatief volgt op de privatisering van de waterdistributie van Selangor en Kuala Lumpur in januari 2005. Dertig jaar lang is het aan de privé-onderneming Syabas hoe het drinkwaternet daar verder wordt uitgebouwd en hoeveel water kost. Tegen die privatisering was veel protest. Water is meer dan koopwaar, argumenteren de tegenstanders. De overheid mag de controle over het levensvocht niet uit handen geven.

Even zware kritiek steekt ook nu de kop op. De concessieovereenkomsten zijn allesbehalve transparant, oordeelt Tenaganita, een actiegroep die rond arbeidersrechten werkt. Tenaganita klaagt ook dat er geen overleg geweest is met maatschappelijke organisaties. De concessies werden onderhands toegekend, zonder aanbesteding. De heimelijke manier waarop alles bedisseld werd, kan alleen leiden tot corruptie, verdere aantasting van het milieu en het verlies van controle over het water waar iedereen van afhankelijk is, vindt Tenaganita.

Ook de pers spaart de kritiek niet. Hoe gaan de concessiehouders de rivieren schoon maken? Gaan ze het water wassen? vroeg P. Gunasegaram, de directeur van het zakenweekblad ‘The edge’ zich in een bijtend commentaarstuk af. Om een rivier schoon te krijgen, moet je kunnen controleren wat er allemaal in terecht komt. Dat veronderstelt volgens Gunasegaram goed afvalbeheer en waterzuivering. Zijn concessiehouders daar toe in staat?

Andere critici richten hun pijlen op de overheidsdiensten die de vervuiling zo ver hebben laten komen. Wat hebben diensten als het departement voor Waterafvoer en Irrigatie eigenlijk uitgevoerd? vraagt Charles Santiago zich af. Hij coördineert de Coalitie tegen Waterprivatisering, die de steun heeft van 127 burgerorganisaties.

De overheid probeert de kritiek te ontzenuwen. De rivieren worden in geen geval het privé-bezit van de concessiehouders, sust Mohamad Khir Toyo, de deelstaatpremier van Selangor. Wie water uit de rivieren nodig heeft, hoeft daar niet voor te betalen. Zwemmen, vissen of langs de rivieren joggen blijft ook gewoon mogelijk.

Maleisië is niet het eerste Aziatische land dat op het idee komt rivieren te privatiseren. India verpachtte in 1998 een deel van de Sheonath aan een plaatselijk bedrijf dat ermee belast werd het industriegebied van Borai van water te voorzien. Er kwam veel protest van plaatselijke gemeenschappen die van de rivier leven. (PD/JS)