Meer rampen kan Haïti niet aan

Vier zware orkanen raasden over Haïti in augustus en september, met bijna duizend doden en miljoenen daklozen tot gevolg. De internationale noodhulp komt goed op gang, dus mensen kunnen wel overleven, en op een paar gebieden na heeft bijna iedereen tijdelijk onderdak en toegang tot schoon drinkwater.

Het al veel langer door erosie geteisterde landschap lijkt echter de genadeklap te hebben gekregen. Gewassen, grond en bomen zijn in veel gebieden weggevaagd.

“Ik weet niet of het erger kan”, zegt Joel Boutroue, humanitair coördinator en hoofd van het VN Ontwikkelingsprogramma in de hoofdstad Port-au-Prince. “De situatie in Haïti moet wel de grootste milieucrisis van de planeet zijn.” Het zal nog jaren duren voordat het land ook maar de helft van het voedsel kan verbouwen dat nodig is om de 9.5 miljoen mensen te voeden.

Gekapt

98 procent van alle bossen is gekapt voor brandstof. Een gewone storm leidt al tot overstromingen omdat niets het water nog kan tegenhouden. Doordat met de vegetatie ook het natuurlijke waterfilter is verdwenen, leidt 90 procent van de kinderen aan ziekten die verspreid worden door besmet water.

De enige oplossing is het herstel van de waterscheiding, dat betekent herbebossen, terrassen aanleggen en waterstromen kanaliseren. Het duurt echter jaren voordat er één project gestart kan worden, zegt Boutroue, en als het dan voor miljoenen dollars op gang komt, zoals rond de stad Gonaïves, slaat een orkaan alles weer kapot.

Gustav, Hanna en Ike

“Vier orkanen op rij zouden iedere regio verwoesten”, zegt Brad Lewis van Floresta, een Amerikaanse christelijke ontwikkelingsorganisatie die al tien jaar in Haïti werkt. Ze hebben samen met Haïtiaanse gemeenschappen 124.000 bomen geplant en 300 kilometer aan barrières tegen erosie gebouwd – maar ook dat is weer verwoest. Een groot deel overleefde de orkaan Fay, maar niet ook nog Gustav, Hanna en Ike.

Wat wel bleef staan, was een nieuw concept van “levende terrassen”, zegt Lewis, zoals ananasbomen of suikerriet, dat erosie tegenhoudt en tegelijk ook vrucht draagt.

In dit armste land op het westelijk halfrond zitten de boeren gevangen in een vicieuze cirkel. Ze zijn zo arm dat ze op korte termijn voedsel moeten produceren, maar daar offeren ze de bodemgesteldheid op lange termijn aan op. Aan landbouwvernieuwingen komen ze amper toe. Veel ontwikkelingsorganisaties verdwijnen na een of twee jaar weer omdat het geld op is.

De Wereldbank werkt nu samen met onder meer de VN aan een “Raamwerk voor Haïtiaans Herstel”, zegt Boutroue. Het land moet overeind worden geholpen, en dat kan alleen met een massale injectie van geld en energie in waterscheiding, essentiële diensten en voedselzekerheid.