Mercosur denkt aan eenheidsmunt

Vandaag (donderdag) komen de economieministers van de vijf Mercosur-lidstaten bijeen in het Braziliaanse Río de Janeiro. Een van de discussiepunten is een regionale eenheidsmunt die de dollar moet vervangen voor de handel tussen de vijf landen.


Op het eerste zicht lijkt het veel te vroeg voor zo’n eenheidsmunt, gezien het feit dat de Mercosur, of Zuidelijke Gemeenschappelijke Markt, momenteel door de zwaarste crisis gaat in zijn vijftienjarig bestaan. De handelsgemeenschap slaagt er niet in om kleine disputen uit te praten. Wat wil ze het dan over een danig complex project hebben? Ter vergelijking: de Europese Unie deed er 50 jaar over om tot de euro te komen, en dan nog doen nog steeds niet alle 25 lidstaten mee.


Adnerzijds is een reuzenstao misschien wel de enige kans om ervoor te zorgen dat het blok de vooruitgang van de laatste vijftien jaar blijft aanhouden. Tot dusver is de Mercosur erin geslaagd om de handelsstroom (import en export) van de vier oorspronkelijke leden (Argentinië, Brazilië, Paraguay en Uruguay) te verachtvoudigen. Terwijl de lidstaten in 1990 voor een totaal bedrag van 6,3 miljard euro verhandelden, was dat in 2004 voor 25 miljard euro.


De Mercosur verwelkomde onlangs een vijfde lid, Venezuela, en slaagde erin om Bolivia, Chili, Colombia, Ecuador en Peru te strikken als geassocieerde leden.


De recente crisis kan niet uitgelegd worden als groeipijn, maar integendeel als stagnatiepijn. Die werd eerst gevoeld in Brazilië, daarna in buurland Argentinië.


Toen Brazilië zijn munt devalueerde in 1999, gleed Argentinië in een recessie die het einde aankondigde van zijn wisselsysteem waarbij de peso tien jaar vastgekoppeld was aan de dollar. Die vaste wisselkoers bracht een totale economische, financiële en sociale crisis teweeg. De twee crisissen brachten een golf van beschermende maatregelen met zich mee – precies het tegenovergestelde van vrijhandel, de grootste motor achter regionale integratie.


De Braziliaanse regering probeert kalmte in de huidige labiele situatie te brengen door zijn steun uit te spreken voor het handelsblok: “Mercosur is onze toekomst. Een stabiel land is enkel mogelijk in een stabiele regio”, liet de voormalige minister Celso Amorim al meermaals optekenen. Maar dat stelt de bedrijfswereld niet tevreden. Zij zien Mercosur als een hindernis voor handel met de VS (in het kader van het Vrijhandelsgebied van de Amerika’s, de FTAA) en de EU, ’s werelds grootste markten.


De Argentijnen zelf zeggen dat ze geen andere keuze hebben dan handelsbarrières op te werpen, willen ze hun industrie heropbouwen. Ze verwijzen daarbij naar de onevenwichtige handelsbalans waaruit blijkt dat Brazilië in 2005 veel meer exporteerde (7,7 miljard euro) dan Argentinië (4,8 miljard euro).


Maar hoe kan een gemeenschappelijke munt dergelijke conflicten oplossen? Volgens de Braziliaanse minister van Economie Luiz Fernando Furlan kan per definitie enkel een gecoördineerd macro-economisch beleid netelige kwesties zoals onevenwichten in de handelsbalans de Mercosur uit helpen. In dit scenario zouden lidstaten geen protectionistische maatregelen nodig hebben tegen elkaar.


Klinkt goed in theorie. Maar wat met verhitte conflicten zoals dat over de papierfabrieken op de grens van Argentinië en Uruguay? De enige oplossing is de oprichting van solide regionale instituties die erkend worden door alle lidstaten. Zo’n oplossing vraagt een grote mate van vertrouwen tussen de leden – en die is al zeker onbestaande tussen de Uruguayaanse president Tabaré Vázquez en zijn Argentijnse collega Néstor Kirchner.


De situatie wordt nog verder bemoeilijkt doordat Brazilië - omwille van de grootte van zijn economie, grondgebied en bevolking de natuurlijke leider van de Mercosur - deels verlamd is door een reeks corruptieschandalen en de campagne voor de verkiezingen van oktober.


Ook Braziliës vertrouwen in Bolivia en Venezuela heeft onlangs een ferme knauw gekregen. De Braziliaanse president Lula had immers geen waarschuwing gekregen van de Boliviaanse president Morales dat hij de Boliviaanse gasreserves zou nationaliseren. De Venezolaanse president Chávez wist dat wel, maar vond het niet nodig Lula dat mee te delen. Bovendien wil Lula goede relaties blijven onderhouden met de VS, en dat is moeilijk met de hevige anti-Amerikaanse retoriek van Chávez.


De politieke hordes lijken dus veel hoger te liggen dan de economische. En de instelling van een eenheidsmunt is een politieke horde. Hoe de Mercosur-leden die zullen nemen blijft voorlopig een vraagteken. (JP/MM)