Mexicaans Hooggerechtshof neemt militairen in bescherming

Het Hooggerechtshof deed de uitspraak in een rechtszaak die bekend is als de “Santiago de los Caballeros”-zaak. Op 26 maart 2008 opende een eenheid van het leger het vuur op een auto met zes ongewapende burgers in Badiraguato, in de noordwestelijke staat Sinaloa. Vier mannen kwamen on het leven, waaronder de dertigjarige Zenón Medina. Zijn weduwe, Reynalda Morales, spande het proces aan.

Het Mexicaanse ministerie van Defensie liet op 4 april weten dat de zaak werd toegewezen aan de militaire rechter in Sinaloa, die de vijf soldaten vervolgde voor “doodslag door nalatigheid”. Morales ging in beroep tegen artikel 57 van de militaire juridische code, die sinds 1933 militaire jurisdictie voorziet voor leden van de strijdkrachten die van een misdrijf verdacht worden.

Maar het Mexicaanse Hooggerechtshof wees het beroep af. Een slachtoffer van een misdrijf heeft volgens de rechters geen wettelijk recht om een beroep aan te tekenen als een militaire rechter de zaak al aanvaard heeft.

Gemiste kans

Luís Arriaga, directeur van het Agustín Pro Juárez Mensenrechtencentrum (PRODH), vindt het jammer dat het Hof geweigerd heeft de zaak te aanhoren. “Het Hof heeft zich niet uitgesproken over de onderliggende vraag over de jurisdictie door een militaire rechtbank en heeft een historische kans verspild om slachtoffers een onafhankelijk tribunaal te garanderen”, zegt hij.

De uitspraak van het Hof sluit de deur voor nieuwe beroepsprocedures tegen de praktijk van de militaire rechtbanken die oordelen over misdrijven tegen burgers. De uitspraak komt midden in een verhit debat over de rol van het leger in de strijd tegen drugstrafikanten. Het regent daarbij klachten over mensenrechtenschendingen door militairen.

In 2008 alleen al registreerde de Nationale Mensenrechtencommissie 1.230 klachten omtrent illegale huiszoekingen, willekeurige arrestaties, foltering en seksueel geweld. Uit een rapport van het PRODH blijkt dat in de voorbije twee jaar minder dan één op tien soldaten die beschuldigd werden van mensenrechtenschendingen ook daadwerkelijk berecht werden door de militaire rechtbanken.

Geen transparantie

“Ondanks de vooruitgang in het federale juridisch systeem is de werkwijze van de militaire rechtbanken niet transparanter geworden”, schrijft Miguel Granados in de krant Reforma. De rechters, aanklagers en gevangenissen leggen verantwoording af aan het ministerie van Defensie en aan de president. De straffen die worden uitgesproken, zijn vaak veel zachter dan die van de burgerrechtbanken.

Ook de Wereldorganisatie tegen Marteling (OMCT) heeft het moeilijk met de beslissing van het Mexicaanse Hooggerechtshof. De organisatie wijst erop dat volgens het international recht mensenrechtenschendingen tegen burgers niet berecht kunnen worden door een militaire rechtbank.

Sinds 2006 hebben Mexicaanse mensenrechtengroeperingen geprobeerd om het Mexicaanse systeem aan te klagen voor de Inter-Amerikaanse Commisie voor de Mensenrechten (IACHR), dat zich over drie gevallen buigt.