Oezbekistan en Tadzjikistan op gespannen voet

Oezbekistan levert sinds 1 april geen gas meer aan buurland Tadzjikistan en weigert gasleveringen van andere landen via hun grondgebied toe te laten. De Oezbeekse overheid zou  ook het herstel van een, voor Tadzjikistan levensnoodzakelijke, spoorwegbrug uitstellen.
De Tadzjiekse ambassade in Moskou heeft het over een economische blokkade waarmee Oezbekistan zijn buurland zou willen destabiliseren. ‘Als de situatie zo blijft, zullen de Tadzjieken, die het al niet breed hebben, het heel zwaar krijgen’, aldus een woordvoerder op de website van het Tadzjiekse nieuwsagentschap Asia-Plus. Een humanitaire ramp zou niet veraf zijn.
De Oezbeekse premier, Shavkat Mirziyoev, ontkent de Tadzjiekse beschuldigingen met klem op de Russische nieuwssite rian.ru. ‘De Oezbeekse pijpleidingbeheerder heeft de 45 miljoen kubieke meter gas die contractueel was afgesproken, geleverd. Als Tadzjikistan extra gas wil, kunnen beide partijen daarover onderhandelen zoals dat op internationaal niveau gebruikelijk is.’ Ondertussen beweert het Tadzjiekse agentschap voor statistiek dat slechts 30 miljoen kubieke meter gas is geleverd.

Boycot met spoorwegbrug

Hoewel de buurlanden een sovjet-verleden delen, zijn de spanningen tussen beide nooit veraf geweest. Vooral over de waterbevoorrading raken de landen het niet eens. Toen in november vorig jaar een spoorwegbrug in Oezbekistan dicht bij de Tadzjiekse grens werd opgeblazen, was het hek helemaal van de dam. ‘De Oezbeken gaven terroristen de schuld, hoewel ooggetuigen dat tegenspreken’, staat te lezen op Eurasianet.org.

De Oezbeekse regering is nog steeds niet begonnen aan het herstel van de brug. Daardoor loopt de bevoorrading van de 3,5 miljoen inwoners van het gebied mank.  De alternatieve routes zijn namelijk heel duur. Volgens een ambtenaar van de Tadzjiekse spoorwegen stellen de Oezbeken met opzet de herstellingen uit. Er gaan stemmen op dat de Oezbeken hun buurland willen straffen voor zijn onverzettelijkheid tijdens de onderhandelingen over de waterbevoorrading.

‘Tadzjikistan gedraagt zich als een kind tijdens overleg met buurlanden over energievoorzieningen’

Turkmenistan zou volgens de Tadzjiekse nieuwssite Avesta de 200 miljoen kubieke meter gas die Tadzjikistan jaarlijks nodig heeft willen leveren. Maar dat gas moet eerst door Oezbekistan. De Oezbeekse premier heeft al laten weten dat ‘als Turkmenistan en Oezbekistan niet meer gezamenlijk hun gastransport organiseren, er geen sprake kan zijn van transport van Turkmeens gas via Oezbekistan.’

Marktlogica

Ook binnen Tadzjikistan is er kritiek op het beleid. Uitgerekend de voorzitter van de communistische partij, Shabdolov, vindt dat het land zijn communistisch verleden achter zich moet laten. In een opmerkelijk interview met het Tadzjiekse nieuwsagentschap Asia-plus zegt hij dat de Tadzjieken moeten inzien dat ze in een onafhankelijk land leven waardoor ze niet steeds bij hun buren om hulp kunnen vragen.

 Hij benadrukt dat sinds de implosie van de Sovjet-Unie de relatie met hun buurlanden is gebaseerd op marktlogica. ‘Tadzjikistan moet stoppen zich te gedragen als een kind dat zijn zin niet krijgt tijdens overleg met buurlanden over energievoorzieningen’, klinkt het. ‘We kunnen voor elektriciteit en gas niet afhankelijk blijven van onze buren, we moeten zelfvoorzienend zijn.’ Hij vindt dan ook dat president Emomali Rahmon, tijdens zijn jaarlijkse toespraak voor het parlement, de aandacht moet vestigen op energieonafhankelijkheid.

Volgens The Telegraph komen de strubbelingen voor de NAVO heel ongelegen. Ze plant namelijk om zwaar militair materieel van Afghanistan naar Centraal-Azië te verplaatsen.Net nu ze op een beetje goodwill in de streek kon rekenen dreigen twee landen de regio te destabiliseren.