Oost-Europa wil oorlogsdividend

Voor de steun van Slovakije hadden de VS zes miljoen dollar aan directe steun beloofd. Roemenië rekent op de uitbetaling van een schuld van 1,7 miljard dollar, die nog dateert van voor de Golfoorlog. Een nog groter oorlogsdividend is weggelegd voor de Oost-Europese bedrijfswereld. Bij een bezoek van de Slovaakse president Rudolf Schuster op 9 april in Washington beloofde Bush een belangrijke Slovaakse rol in de wederopbouw van Irak. Slovaakse firma’s staan alvast te dringen om onderaannemer te worden bij de grotere internationale bedrijven die de Iraakse contracten binnenhalen. De Slovaakse regering ziet het vernielde Irak als een buitenkans voor de eigen economie: grote opdrachten kunnen de torenhoge Slovaakse werkloosheid - 17 procent - naar beneden halen.

Ook de Poolse bedrijfswereld laat zich niet onbetuigd: zowat 500 Poolse firma’s dingen mee naar contracten voor openbare werken en in de petroleumindustrie. Een aantal Poolse bedrijven willen de 700 miljoen dollar recupereren die hun nog steeds verschuldigd is voor de aanleg van Iraakse autosnelwegen in de jaren tachtig.

De steun van de Oost-Europese regeringsleiders aan de VS lijkt op het eerste zicht ingegeven door economisch eigenbelang op korte termijn. Eigenbelang dat bovendien niet opweegt tegen de diplomatieke en politieke averij die ze opliepen door stelling te kiezen tegen een aantal Europese zwaargewichten (Frankrijk en Duitsland) en tegen de eigen publieke opinie.

Alexander Duleba, expert van de Slovaakse Vereniging voor Buitenlands Beleid, noemt die conclusie echter kortzichtig. Volgens hem hebben de landen van Centraal- en Oost-Europa gehandeld vanuit hun nationale belangen op lange termijn: kleine landen met een communistisch verleden zijn nu eenmaal kwetsbaarder dan de wereldsupermachten. Die kleine landen dienen lid te worden van sterke organisaties, zoals de EU en de NAVO. Omdat de EU zelf verdeeld was over de kwestie-Irak, kon Oost-Europa kiezen voor een goede relatie met de VS.

De belangen op lange termijn kunnen geconsolideerd worden in de vorm van militaire samenwerking en wapenexport. Het Oost-Europese standpunt heeft de positie van het “nieuwe Europa” binnen de Navo versterkt. De VS hebben akte genomen van het standpunt van Slovakije, benadrukt Duleba. Dat zal de banden zeker versterken.

De landen van het voormalige Oostblok kunnen hun ervaring uit de Koude Oorlog verzilveren via de export van militaire kennis en materieel. We kunnen bijdragen tot de productie en ontwikkeling van militaire systemen, beloofde Schuster op 9 april aan Bush. Op die manier kunnen veel jobs worden gecreëerd worden in Slovakije. Ook de Tsjechische Republiek aast vooral op contracten voor de uitrusting van Iraakse leger- en politie-eenheden, wegens de ervaring met de modernisering van de eigen Sovjetuitrusting.