Opnieuw dode bij Chileense conflict met Mapuche-indianen

Jaime Mendoza Collío kwam woensdag om tijdens een poging om voormalig Mapuche-land te recupereren in de zuidelijke regio La Araucanía. Volgens Mapuche-getuigen waren de jongeren ongewapend en kreeg Mendoza geen verzorging toen hij geraakt was.

De dood van Mendoza heeft het geweld in de regio doen heropflakkeren met nieuwe bezettingen en aanslagen als gevolg. Donderdag staken onbekenden schuren op een privéterrein in brand.

President Michelle Bachelet betreurt de dode. “Niets rechtvaardigt het geweld in La Araucanía en men moet begrijpen dat de enige weg naar een oplossing voor de legitieme historische eisen van het Mapuche-volk de dialoog is”, zei ze donderdag. Regeringswoordvoerder Carolina Tohá kondigde aan dat de regering volgende week een delegatie naar La Araucanía stuurt om de dialoog te versnellen.

Derde dode

Mendoza is de derde Mapuche die omkomt tijdens een protestactie sinds de terugkeer naar de democratie in 1990. De eerste was Alex Lemún (18), die in 2002 een kogel in het hoofd kreeg. De militaire rechtbank sloot de zaak zonder verantwoordelijken aan te duiden. In januari vorig jaar schoot de politie de 23-jarige universiteitsstudent Matrías Catrileo neer. Die zaak wordt nog onderzocht.

Omdat een Mapuche-delegatie die begin juli naar Santiago was gereisd, geen onderhoud kreeg met president Bachelet, is op 23 juli een nieuw offensief van bezettingen en brandstichtingen gestart.

Niet alle eisen tegelijk

Volgens de regering zijn sinds 1994 meer dan 650.000 hectaren teruggegeven aan de inheemse gemeenschappen, heeft het land niet de financiële middelen om aan alle eisen tegelijk tegemoet te komen, en protesteert slechts een minderheid van de Mapuche-gemeenschappen.

Advocaat José Aylwin, codirecteur van de ngo Observatorio Ciudadano, nuanceert de regeringscijfers. Slechts een kwart van de teruggegeven grond is echt op de markt verworven. Bij de rest oppervlakte ging het om overdrachten van grond die al op de een of andere manier erkend was als Mapuche-grond.

Eind negentiende eeuw

“Zonder twijfel spelen zeer grote economische belangen in deze gebieden”, zegt Aylwin over de reden waarom het conflict al zo lang aansleept. Hij verwijst vooral naar de mijnbouw in het noorden, de bosbouw in het zuiden en de zalmkweek in kanalen en meren.

Het conflict dateert al van het einde van de negentiende eeuw. De Mapuche-indianen hadden toen nog 11 miljoen hectare grond. Na inlijving door Chili bleef daar nog maar 5 procent van over. De rest ging naar grootgrondbezitters. Tijdens landhervormingen door de regering-Allende (1970-1973) kregen de Mapuche delen van hun grond terug. Augusto Pinochet maakte die hervormingen deels ongedaan. Tijdens de dictatuur verkocht de overheid veel grond aan bosbouwbedrijven.