Peruaanse boeren in het geweer tegen terminator-gen

Uit zaaigoed waarin het terminator-gen is ingebouwd, groeien planten die zelf onvruchtbare zaden krijgen. Boeren moeten dus voor elk seizoen nieuw zaaigoed kopen. Omdat de gevolgen van de technologie voor mens en milieu nog niet duidelijk zijn, hebben de VN de commercialisering ervan voorlopig verboden. Onder leiding van Canada proberen enkele landen het moratorium te doen opheffen. Het secretariaat van de Conventie over Biodiversiteit in Montreal heeft nieuwe onderhandelingen over de zaak geopend.

De sterkste tegenwind komt voor één keer niet van verontruste milieuorganisaties, wetenschappers of vertegenwoordigers van landen die hun belangen bedreigd zien, maar van een groep van kleine boeren uit Peru. Na het nodige denk- en onderzoekswerk bracht een zeventigtal leiders van indianengroepen uit de Andes en het regenwoud in Peru tijdens een vergadering vorige maand alle bezwaren samen die indiaanse boeren tegen de terminatortechnologie hebben. De vergadering kwam er op initiatief van de Quechua-Aymara Vereniging voor Natuur en Duurzame Ontwikkeling (ANDES), een milieuorganisatie die grotendeels inheemse plattelandsbewoners uit de Andes vertegenwoordigt.

De Peruaanse indianen stellen dat ze net als de meeste kleine boeren wereldwijd vooral zaaigoed gebruiken dat ze zelf bij hun vorige oogst hebben gewonnen. Wie dat eeuwenoude systeem doorbreekt, bindt arme boeren met handen en voeten aan de grote zaadproducenten. Monoculturen dreigen de overhand te krijgen. In Peru, de bakermat van de aardappel, dreigen 2000 variëteiten van het voedzame knolgewas te verdwijnen.

Maar de analyse gaat verder. Als kleine boeren nog verder verarmen of schulden moeten aangaan om verder te kunnen produceren, duiken ook landproblemen op. Boeren moeten hun akkers verkopen of verpanden; gemeenschappelijk grondbezit komt onder druk te staan. Voor de indianen, die een innige band hebben met de aarde, zet dat heel hun spirituele basis op het spel. En dan is er de positie van de vrouwen. Traditioneel zijn zij het die zaad winnen en bewaren. De Peruaanse boeren vrezen ook dat het terminator-gen onbedoeld kan overspringen naar andere landbouwgewassen en planten.

Terminatorzaden bezitten geen leven, zegt Felipe Gonzalez van de Pinchimoro’s, één van de indianengemeenschappen die meewerkten aan het rapport. Ze zullen als een plaag neerkomen over onze gewassen. We willen onze eigen zaden blijven gebruiken en vasthouden aan onze gewoonten om zaaigoed te winnen en te delen.

Volgens medewerkers van het secretariaat van de Conventie over Biodiversiteit is de inbreng van de Peruaanse boeren één van de sterkste bijdragen tot het debat die ze tot hiertoe hebben ontvangen, zegt Michel Pimbert van het Internationaal Instituut voor Milieu en Ontwikkeling (IIED) in Londen, een organisatie die lokale initiatieven voor duurzame ontwikkeling ondersteunt.

Het standpunt van de Peruaanse boeren wordt later dit jaar samen met andere bijdragen van voor- en tegenstanders bekeken op een conferentie over de terminatortechnologie in het Spaanse Granada. Het moratorium zelf staat op de agenda van een conferentie over biodiversiteit die in maart volgend jaar in Brazilië wordt gehouden.

Bedrijven willen dat er snel een einde komt aan het moratorium. De Zwitserse multinational Syngenta heeft onlangs een patent verkregen op aardappelen met een terminator-gen, maar zolang de Conventie over Biodiversiteit het licht niet op groen zet, kan Syngenta de aardappelen niet commercialiseren. (PD/ADR)