‘Plots stond de KGB voor de deur’

U Move 4 Peace organiseert sinds 2001 jaarlijks een uitwisseling met jongeren uit conflictgebieden: Noord-Ierland, Kosovo, Servië, Tsjetsjenië, Israël, Palestina, Congo en Burundi. Van 3 tot 13 augustus namen twaalf Vlaamse jongeren deel aan een uitwisseling in het Russische Nalchik en Essen Tuk.
‘Aanvankelijk was het de bedoeling om de samenkomst in Tsjetsjenië zelf te organiseren,’ zegt Forges, ‘maar omwille van veiligheidsredenen is dat afgeblazen. Onze Tsjetsjeense partnerorganisatie had het er niet op. De actualiteit geeft hen gelijk.’ Eind augustus vielen bij een reeks zelfmoordaanslagen in de Tsjetsjeense hoofdstad Grozny negen doden.
Moskou ging er de voorbije jaren nochtans prat op dat de veiligheidssituatie in Tsjetsjenië sterk verbeterd was. Grozny zou helemaal uit haar as zijn verrezen?
Forges: De Tsjetsjeense jongeren die we op de uitwisseling hebben ontmoet, benadrukten dat het oncorrect zou zijn om hun president, Kadyrov, enkel negatieve eigenschappen toe te dichten. Hij is inderdaad goed bezig op het vlak van infrastructuur. Grozny is een van zijn paradepaardjes, met wegen en grote gerestaureerde gebouwen. Maar de veiligheid kan in Tsjetsjenië niet gegarandeerd worden en ook het sociale luik blijft achter.
Lardinois: Neem nu het ondermaatse Tsjetsjeense onderwijssysteem. Leerkrachten en zelfs professoren beschikken er over te weinig kennis. Daarnaast is er ook een vorm van corruptie binnengeslopen: je kan er als het ware je diploma afkopen. Wanneer studenten die wantoestanden aanklagen, bijvoorbeeld via cartoons aan de valven van de unief, dan worden die cartoons onmiddellijk verwijderd.
Hoe kijken de Tsjetsjeense jongeren terug op de afhankelijkheidsstrijd?
Forges: Ze hadden kritiek op zij die de onafhankelijkheidsstrijd op gang hebben getrokken. Ze noemden hen demagogen die het volk hadden misleid: “Het is zinloos om met een miljoen Tsjetsjenen via geweld de strijd met Rusland proberen aan te gaan.”
Lardinois: Elke groep jongeren uit de verschillende landen vertelde over de situatie en het conflict in hun land. De verhalen zijn soms hard. De foto’s die we te zien kregen van het platgebombardeerde Grozny doen denken aan taferelen uit de Tweede Wereldoorlog. Het verhaal dat mij nog het meeste bij blijft, is dat van een Tsjetsjeense jongen die in een achtertuintje met wat tieners aan het voetballen was. Plots kwam er een helikopter aangevolgen die twee raketten afvuurde in hun richting. Gelukkig vielen er geen doden.
Zijn de jongeren getraumatiseerd door wat ze hebben meegemaakt?
Lardinois: Ieder gaat er op zijn eigen manier mee om. Sommigen zijn introvert geworden of hebben alle hoop voor de toekomst verloren.  De jongen van het rakettenverhaal noemde zichzelf eens ‘nobody’. Anderzijds zie je ook jongeren die er heel sterk zijn uitgekomen.
Tijdens het vredeskamp gaven jullie, de Vlaamse delegatie, een workshop gegeven over stencil graffiti. Sloeg dat wat aan?
Forges: Na de workshop waren er zelfs een aantal jongeren die buiten op straat graffiti gingen spuiten. Jammer genoeg kregen we zo problemen met de Russische politie, die naar ons hotel kwam. De verantwoordelijke van de Tsjetsjeense delegatie heeft twee uur in een kamer gezeten met zeven agenten voor haar, maar ze heeft zich niet laten doen.
De volgende dag stonden plots de Russische veiligheidsdiensten voor de deur. Volgens de Tsjetsjeense jongeren ging het om de KGB. Die had blijkbaar vernomen dat er een groep Tsjetsjeense jongeren in een hotel samenzat met jongeren uit verschillende landen. Ze wilde weten hoe het precies zat met die bijeenkomst. Toegegeven: dat onverwachte bezoek heeft wel even op de groep gewogen.
Wat blijft je bij na zo een internationale uitwisseling?
Lardinois: Ik heb veel bijgeleerd over conflicten. Niet via gemediatiseerde verhalen maar op basis van persoonlijke getuigenissen. De Tsjetsjenen hebben benadrukt dat wij in het westen geen correct beeld hebben van Tsjetsjenië. Russische media zouden een negatief beeld ophangen van Tsjetsjenen als zijnde criminelen en terroristen. En dat beeld willen ze echt ontkrachten.
Forges: 36 jongeren kregen de kans hun kennis bij te schaven en allerhande meningen en ervaringen uit te wisselen. Verder vond er ook een praktische uitwisseling plaats van workshops en methodieken tussen de verschillende landen.
Een van die workshops was een jam-sessie rond “songs of resistance”?
Lardinois: In mijn vrije tijd speel ik in een Congolese reggaeband, Droit du Fils du Pays. Naar Rusland had ik een microfoon en laptop meegenomen om muziek op te nemen. We hebben ons aan het werk gezet, en in mijn hotelkamer een reggae-nummer opgenomen met een Israëlische jongere en een Tsjetsjeens meisje. In drie talen.
Het Belgisch-Tsjetsjeens-Israëlisch reaggae-nummer is via deze website te beluisteren. Check ook www.myspace.com/christoshegue

In september trekken acht jongeren van You Move For Peace vanuit België naar Georgië voor een ontmoeting met Georgiërs, Spanjaarden en Armeniërs. Meer info op www.um4p.be.