Rode Kruis en Oxfam willen minimumstandaard voor ngo's

Meer is niet altijd beter. Naar schatting 300 niet-gouvernementele organisaties (ngo’s) verdrongen elkaar in Atjeh om hulp te bieden na de tsoenami van 26 december. Daaronder was een onbekende organisatie die in het wilde weg kinderen die de ramp overleefden vaccineerde tegen mazelen, zonder evenwel bij te houden wie wel en niet werd ingeënt. En dan was er de religieuze groep Scientology uit Australië met helgele T-shirts en badges met daarop het woord ‘trauma care’.

Dit zijn dan nog maar twee van de ngo’s waarover de Internationale Federatie van het Rode Kruis en de Rode Halve Maan (IFCR) zich ongerust maakten. Het is onaangename realiteit, zegt Bekele Geleta, IFCR-hoofd in Zuid-Oost Azië. Deze ngo’s “blijven in de sector omdat er geen fatsoenlijke regulering is en geen minimumstandaarden.

Na de tsoenami werden ngo’s soms gewoon concurrenten van elkaar. In Atjeh was er zoveel concurrentie om hulpbehoevenden dat organisaties zelfs informatie voor elkaar verborgen hielden, zegt de IFCR. Sommige ngo’s kwamen op shoppingexpeditie om hun niche te beschermen. Tegen half januari was de humanitaire ruimte gewoon te klein geworden voor alle organisaties.

Ook Oxfam, een andere door de wol geverfde speler bij humanitaire missies, reageerde wanhopig op de nieuwe en voordien onbekende ngo’s die van het ene ogenblik op het andere als paddestoelen uit de grond schoten in de ergst getroffen regio’s na de tsoenami. Oxfam riep de plaatselijke overheden op samen te werken met de Verenigde Naties om snel een accreditatiesysteem in te voeren dat zou verzekeren dat internationale organisaties het werk doen waarvoor ze bekwaam zijn.

Er bestaan wel degelijk minimumstandaarden voor humanitair werk, maar ze zijn niet-verplichtend. Het oudst is de gedragscode van de IFCR, die acht van de grote humanitaire organisaties elf jaar geleden opstelden. Die stelt onder meer dat hulp wordt verleend zonder onderscheid van ras, godsdienst of nationaliteit en dat ze niet wordt gebruikt om een bepaald politiek of religieuze visie te promoten. In 2003 verenigden een aantal humanitaire organisaties zich in het ‘Humanitarian Partnership Accountability International (HAP-I). Leden beloven aan zelfregulering te doen en te luisteren naar de mensen die ze zouden willen helpen om de kwaliteit en de effectiviteit van hun werk te verbeteren.

Maar vrijwillige standaarden volstaan niet, vindt Rajan Gengaje, die bij het VN-Agentschap voor de Coördinatie van Humanitaire Zaken (OCHA) de regionale adviseur voor rampenbijstand voor Azië is. Volgens hem moeten overheden van getroffen landen zelf de leiding nemen om een doeltreffend werkklimaat voor ngo’s te creëren. Zo heeft India heeft na de tsoenami de ngo-acitviteit nauw in het oog gehouden en ongevraagde hulp actief ontmoedigd. OCHA en andere humanitaire organisaties vinden daarnaast dat donoroverheden moeten stoppen geld te geven aan ngo’s die weigeren te werken binnen de afgesproken coördinatiestructuur.

Een VN-hulpverlener die de ‘Scientology-mensen’ in actie zag in Atjeh dringt aan op snelle actie: Besef je dat die mensen psychologische steun geven aan getraumatiseerde kinderen? Er is niemand om ze tegen te houden. (ADR/MM)