Rusland levert legale en “illegale” wapens aan Afrika

“We hebben onze contacten met Afrikaanse landen die vroeger Sovjetwapens kochten, nieuw leven ingeblazen”, zegt directeur Anatoli Isaikin van Rosoboronexport. Rusland is na de VS de grootste wapenexporteur ter wereld. Ondanks zware internationale concurrentie slaagt het land er sinds 2001 in zijn wapenexport gestaag op te voeren. Vorig jaar verkocht Rusland al voor 8 miljard dollar wapens aan de wereld.
Afrikaanse staten kochten van 2000 tot 2007 voor 1,1 miljard dollar Russische wapens, vooral gevechtsvliegtuigen, helikopters, tanks en gepantserde voertuigen. Traditionele importeurs zijn Algerije, Angola, Burkina Faso, Botswana, Ethiopië, Libië, Marokko, Mozambique, Namibië, Zuid-Afrika en Oeganda. De voormalige Sovjet-Unie leverde aan veel Afrikaanse landen om ideologische redenen. Nu zet Rusland de export voort op commerciële gronden.

Koude Oorlog

De meeste Russische wapens gaan naar de vroegere bondgenoten uit de Koude Oorlog, zegt onderzoeker Bright Simons van UMANI, een denktank in de Ghanese hoofdstad Accra. Maar allerlei kleine wapens worden clandestien verkocht, stelt hij. “Het meest zorgwekkende is dat Rusland in toenemende mate wapens lijkt te verkopen aan smokkelbendes, buiten de officiële kanalen om, en zo de zware lokale conflicten op het continent in stand houdt.” Simons schat dat deze illegale handel minstens 20 procent van het officiële cijfer bedraagt. “Een belangrijke trend evenwel is dat China Ruslands rol lijkt over te nemen als de favoriete leverancier van de verkopers van kleine wapens.”
Om zijn markt verder uit te breiden, wil Rosoboronexport-directeur Isaikin potentiële klanten in Afrika ‘‘alternatieve en flexibele’’ betalingsvormen aanbieden. Dat betekent ook het oprichten van joint ventures in de vis-, mijn- en olie-industrie, exclusieve rechten voor de exploitatie van Afrikaanse natuurlijke rijkdommen en de levering van traditionele goederen zoals diamant, katoen en koffie.

Samenwerking

Volgens Viktor Komardin, onderdirecteur van Rosoboronexport, hecht Rusland veel belang aan “militair-technische samenwerking” met de Afrikaanse regeringen. “Onze wapens worden op zo een manier geleverd dat ze het precaire militaire en politieke evenwicht in de regio’s niet in gevaar brengen.” Rosoboronexport haalt ook de banden met de Afrikaanse Unie aan door haar vredesmachten uit te rusten en te trainen.
Sinds het ineenstorten van de Sovjet-Unie is de invloed van Moskou in de regio aanzienlijk afgenomen. Maar als we de situatie objectief analyseren “blijft Rusland een betekenisvolle rol spelen in de conflictresolutie en vredeshandhaving op het continent”, zegt Dmitri Bondarenko, onderdirecteur van het Instituut voor Afrikaanse Studies van de Russische Academie voor Wetenschappen (Moskou).
Het argument dat precies de handel in kleine wapens de Afrikaanse burgeroorlogen aanwakkert, schuift Bondarenko terzijde. ‘‘De wapenhandel gaat van veel landen uit. Behalve Rusland zijn ook de meeste Westerse landen en China en Brazilië erbij betrokken. Ik ben ervan overtuigd dat als Rusland, of een ander land, zijn wapenverkoop aan Afrika stopt, dit de conflicten niet onmiddellijk zal beëindigen, zoals sommigen beweren. De partijen die in deze eindeloze conflicten in Afrika betrokken zijn, zullen makkelijk andere bronnen vinden om zich van wapens te voorzien.”