Salvadoraanse doodseskaders steken kop weer op

Op 27 augustus werden in de provincie San Miguel vier agenten aangehouden. Ze worden ervan beschuldigd deel uit te maken van een doodseskader dat geleid wordt door Nelson Arriaza, een sergeant bij de politie. Arriaza werd samen met twee andere kompanen al op 28 juli opgepakt. Zij moeten zich verantwoorden voor de moord op een boer in de provincie Morazán. Nog twee andere leden van de groep van Arriaza lijken spoedig gearresteerd te zullen worden.
Voor onrust zorgen intussen ook de folders die de voorbije twee weken opdoken in Chalchuapa, een stadje op 80 kilometer van San Salvador. “We raden we u aan na tien uur ’s avonds niet meer op straat te komen; we voeren een zuiveringscampagne uit”, staat er op het drukwerk, dat ondertekend is met de initialen E.L. De waarschuwing geldt ook voor de plaatselijke politie. Begin dit jaar werden er in Chalchuapa gemiddeld vijf mensen per maand vermoord; in augustus liep dat cijfer op tot 17, zegt de politie.
Mensenrechtenactivisten houden al jaren vol dat de doodseskaders die tijdens de burgeroorlog in de jaren tachtig jacht maakten op de vermeende sympathisanten van linkse rebellen, nooit zijn opgedoekt. De paramilitaire groepen bieden nu hun diensten aan als huurmoordenaars, aan mensen die wraak willen plegen, zakenlui die concurrenten of hangjongeren uit de weg willen ruimen of misdaadbendes die hun vuile werk liever uitbesteden.
Er zijn sterke aanwijzingen dat sommige van die bendes “zich genesteld hebben” in de Nationale Politie, zegt Jaime Martínez, een advocaat van het Salvadoraanse Instituut voor Vergelijkende Studies in Criminologie en Sociale Wetenschappen (INECIP). De overheid wuift die bezorgdheid weg, klaagt Martínez. “Maar we kunnen niet blijven geloven in de theorie dat het enkel om een paar rotte appels gaat die gewoon verwijderd moeten worden.”
De leiding van de Nationale Politie doet de gebeurtenissen van de voorbije maanden inderdaad af als “geïsoleerde incidenten”. Maar het Salvadoraanse gerecht wil niet uitsluiten dat er een onderzoek komt naar mogelijke verbanden tussen Arriaza en nog andere politiemensen. Misschien worden ook andere moorden die in San Miguel werden gepleegd, weer onder de loep genomen. In die provincie werkte Arriaza.
De Salvadoraanse doodseskaders ontvoerden, folterden en vermoordden in de jaren 70 en 80 duizenden studenten, vakbondsmensen, leraars en linkse politici. Die moordcampagne maakte deel uit van een anti-communistische kruistocht die geleid werd door majoor Roberto d’Aubuisson, de stichter van de extreemrechtse Arenapartij die het land sinds 1989 regeert.
In 1992 maakte een vredesakkoord een einde aan de burgeroorlog die sinds 1980 in El Salvador woedde. Maar het land kampt nog altijd met een ontstellend aantal moorden. Volgens officiële cijfers kwamen in 2006 meer dan 3900 Salvadoranen gewelddadig om het leven, een verbijsterend cijfer voor een land met nog geen zeven miljoen inwoners.
Volgens mensenrechtenorganisaties spelen de doodseskaders een belangrijke rol in dat geweld. INECIP-onderzoeker Jaime Martínez zegt dat er tussen januari 2001 en augustus 2005 zeker 622 moorden op rekening kunnen worden geschreven van de moordbendes.