SARS-ommekeer voorbode van Chinese glasnost ?

Een buitenlandse diplomaat had het over China’s Tsjernobyl. Sovjetleider
Michail Gorbatsjov gebruikte Moskous doofpotoperatie over de ware omvang
van de nucleaire catastrofe in Oekraïne om het oude systeem in diskrediet
te brengen en zijn politiek van glasnost op de sporen te zetten. Iets
gelijkaardig gebeurt nu met het ontslag van gezondheidsminister Zhang
Wenkang en burgemeester Meng Xuenong van Peking.

De maatregel is in China hoogst ongewoon, omdat meestal het principe van de
collectieve verantwoordelijkheid wordt toegepast. De kersverse president
Hu Jintao en zijn premier Wen Jiabao moesten heel wat interne weerstand
overwinnen. Wenkang was een vertrouweling van Jiang Zemin, de vorige
president van China, en Xuenong werd overal geroemd als man van het volk
omwille van zijn inzet voor de minstbedeelden.

Peking telt nu officieel 700 gevallen van de ademhalingsziekte SARS (Severe
Acute Respiratory Syndrome) en is daarmee de grootste besmettingshaard na
de zuidelijke provincie Guandong en de voormalige Britse kroonkolonie
Hongkong. De Chinese overheid maakte daarmee een einde aan weken van
verdoezelende verklaringen aan het adres van de
Wereldgezondheidsorganisatie (WGO). Wenkang en Xuenong verzekerden bij
herhaling dat het perfect veilig was om in China te wonen en te reizen.

Investeerders die dachten dat de dingen in China veranderd waren, waren
erg geschokt door dit gedrag, aldus de diplomaat. Het lijkt erop dat de
regering haar houding enkel heeft veranderd om de schade voor het imago en
de economie te beperken. Het nieuws over SARS werd blijkbaar stilgehouden
om de aandacht niet af te leiden van de machtswissel op het nationale
partijcongres in maart.

Politieke hervormingen stonden niet meteen op de agenda van de nieuwe
sterke man Hu Jintao. Vorige week sprak hij publiekelijk zijn vertrouwen
uit in het China’s technologische capaciteiten om de epidemie te bedwingen.
De erg ongebruikelijke ontslagen zijn vooral bedoeld voor intern gebruik.
Ze moeten de machthebbers in de provincie bewegen tot meer
inschikkelijkheid in de strijd tegen het virus. Lokale politici rapporteren
liever minder gevallen uit vrees voor economische consequenties voor hun regio.

Het blijft twijfelachtig of de ware omvang van de epidemie nu gekend is.
Het schrappen van de week vakantie naar aanleiding van de Dag van de Arbeid
moet voorkomen dat de ziekte zich over het hele land verspreidt. De
zogenaamde Gouden Week werd vijf jaar geleden met succes ingevoerd om het
binnenlandse toerisme en het consumptiegedrag van China’s groeiende
middenklasse aan te zwengelen.

Wanneer ze de vakantie voor de eerste mei afschaffen, moet de toestand
ernstig zijn, denkt supermarktverkoopster Chi Lihua uit Peking.
Universiteitsdocent Liu Guotang gelooft niet dat de recente cijfers de ware
toestand weergeven. Vandaag hebben ze de universiteit gesloten. Dat zouden
ze nooit doen wanneer de situatie niet heel erg was.