Saudi's tonen diplomatiek leiderschap

Sinds zijn troonsbestijging in augustus 2005 volgde de Saudische koning Abdullah Bin Abdel-Aziz een daadkrachtig buitenlands beleid. De afgelopen maanden kondigde Riyad een aantal diplomatieke offensieven aan, gericht op diverse crises die in de regio spelen.
Het opvallendste diplomatieke succes kwam in februari, met de ondertekening van het Mekka-akkoord. Dat verdrag tussen de Palestijnse facties Hamas en Fatah leidde tot de succesvolle formatie van een Palestijnse eenheidsregering.
Riyad bemoeit zich ook met de crisis in Libanon, waar nog steeds een machtsconflict gaande is tussen de door sjiieten geleide oppositie en de regering in Beiroet. De Saudische koning zou betrokken zijn bij pogingen om overeenstemming te bereiken over voorstellen voor een internationaal tribunaal dat de moord op de Libanese premier Rafik Hariri moet onderzoeken.
In maart was Abdullah gastheer van een aantal belangrijke Iraakse politici, inclusief de president van de autonome Koerdische regio, Massoud Barzani, en de voormalige Iraakse premier Iyad Allawi. De koning ontmoette ook de controversiële Iraanse president Mahmoud Ahmadinejad. Met hem zou hij gesproken hebben over het nucleaire programma van Teheran.
De leiderschapsrol van het koninkrijk werd ook zichtbaar tijdens de recente Arabische Top in de Saudische hoofdstad. De vergadering was getuige van de reanimatie van het door Saudi-Arabië gesteunde Arabische Initiatief. Dat dateert uit 2002 en richt zich op erkenning van Israël door Arabische staten, als Israël in ruil daarvoor tegemoet komt aan Palestijnse eisen.
Hoewel Israël nog steeds niet gewonnen is voor het voorstel, prees de Israëlische premier Ehud Olmert de Saudische monarch als een “opmerkelijk leider”. Abdullah verraste waarnemers bij de top door de Amerikaanse aanwezigheid in Irak een “illegale buitenlandse bezetting” te noemen. Hoewel Saudi-Arabië een bondgenoot is van de Verenigde Staten, verwoordde Abdullah hiermee een breder gedragen Arabisch standpunt. “Iedereen in de regio denkt er zo over”, zegt Aboul Hadid. “Als hij iets anders gezegd had, dan zou hij prestige onder Arabieren verloren hebben.”

Bedreiging voor of aanvulling op Egypte

Volgens sommige commentatoren zijn Riyads diplomatieke ambities, in combinatie met de directheid ten opzichte van de VS, een bedreiging voor de traditionele diplomatieke rol die Egypte in de regio speelt. Het Mekka-akkoord zou een voorbeeld zijn van de tanende invloed van Egypte in Palestina.
“De diplomatieke rol van Egypte neemt af”, schreef Abdel-Halim Kandil, politiek analist en chef-redacteur van de oppositiekrant al-Karama, na de totstandkoming van het akkoord. “Egypte is nog slechts een toeschouwer.”
Anderen menen dat Saudi-Arabië en Egypte elkaar goed aanvullen en in grote lijnen naar dezelfde doelen streven. “Saudi-Arabië en Egypte onderhouden nauwe banden”, zegt Mohamed Aboul Hadid, politiek analist en voorzitter van staatsuitgeverij Dar al-Tahrir, die de staatskrant Gomhouriya uitgeeft. “De diplomatieke rol van Saudi-Arabië sluit goed bij die van Egypte aan.”
“Tegenwoordig worden regionale crises opgelost door meer dan één bemiddelaar”, zegt ook Gemal Kemal, politiek analist en journalist van de krant al-Misaa.
Volgens Kemal kon het Mekka-akkoord niet tot stand komen zonder invloed van Egypte en Syrië op Fatah en Hamas. Hij wijst ook op Egyptes rol in andere Arabische conflicten, zoals de animositeit tussen de Libanese leider Khadaffi en het Saudische regime.
Weer anderen menen dat de rol van Saudi-Arabië aangestuurd wordt vanuit de Verenigde Staten. “De VS willen dat Saudi-Arabië een grotere rol speelt in het Midden-Oosten”, zegt Kandil. “De anti-Amerikaanse opmerkingen van de koning hinderen de VS niet, als het land daarmee zijn positie in de regio versterkt.”