School is processie van Echternach voor Congolese jongeren

Sifa Karhi-Kalembu zit in het tweede leerjaar van de lagere school van Kaniola, ongeveer 100 kilometer van de Oost-Congolese stad Bukavu. Ze is elf en zou dus eigenlijk al in het vijfde jaar moeten zitten. “Ik heb nooit moeten overzitten, en toch ben ik drie jaar achterop. Drie keer ging de school tijdens het schooljaar dicht.”

“We beginnen het schooljaar hier wel, maar er heerst altijd de grootste onzekerheid of we het wel kunnen beëindigen”, zegt Christophe Katembera Ntaboba, de directeur van de school in het nabijgelegen Cirhunga. Altijd weer haken er leerkrachten af die te lang geen geld zien of het lage loon beu zijn. “Het legt een zware hypotheek op de toekomst van de jongeren hier”.

“Veel leerkrachten trekken naar Bukavu of andere steden om beter betaald werk te zoeken”, zegt Jean Nshombo, die vroeger leraar was in Kabare. Andere onderwijzers gaan zelf boeren om genoeg te eten te hebben voor hun familie. “Ik ben ook weggegaan – het loon leek me te onzeker”.

Blotevoetenleraars

De financiering van openbare diensten is een groot probleem in Oost-Congo, en dat is ook te merken aan de scholen. Sommige schoolgebouwen hebben rieten daken of muren uit planken. Leerlingen zitten op de grond of op stapeltjes stenen. Sommige leerkrachten dragen lompen en hebben geen schoenen.

Zeker op afgelegen plaatsen moeten de scholen zich grotendeels zelf financieren, met bijdragen van de ouders. Omdat de meeste mensen straatarm zijn, komt er op die manier weinig geld binnen. “Wij hebben vorig jaar van het bisdom 300.000 Congolese franc (250 euro) gekregen voor nieuwe banken en voor de werking van de school”, zegt Katembera. “En onlangs gaven ze ons ook krijt en schriften.”

Uitblijvende premies

Op de overheid is minder staat te maken. “Tot een paar maanden geleden kregen de leerkrachten in de regio een maandelijkse premie van 21 euro van de regering. Maar die is stopgezet, en we weten niet waarom”, klaagt Charles Luhiriri, een medewerker van de Congolese ontwikkelingsorganisatie Comité Anti Bwaki in Bukavu.

De provinciale minister van Onderwijs, Vincent Kabanga, ontkent. “De betaling van de leerkrachten is nooit stopgezet. Benoemde leerkrachten krijgen een salaris en geen premies, want het zijn ambtenaren. De leerkrachten die klagen omdat ze niets krijgen, zijn beginnen lesgeven zonder benoemd te zijn.”

Maar leerkrachten in de streek beweren dat iedereen tot voor een paar maanden wel degelijk een bescheiden premie kreeg, en dat die zonder boe of ba is stopgezet. Klagen helpt niet veel. “Wij zitten ver van de verantwoordelijke ambtenaren en het duurt lang voor onze verzuchtingen gehoord worden,” zegt Katembera.

Schoolgeld

Doordat de ouders schoolgeld moeten betalen, vallen kinderen uit arme gezinnen snel af. Dodo Mushiayuma is zestien, maar hij heeft alleen de lagere school afgemaakt. “Ik ben er gewoon mee gestopt om samen met mijn vader op het veld te gaan werken”, legt hij uit. “Ik wil wel studeren, maar ik moest telkens mijn jaar afbreken omdat mijn ouders niet meer konden betalen.

Vaak moeten ouders niet meer dan 30 eurocent per maand en per kind betalen, maar zelfs dat is te veel voor boeren die nauwelijks iets verdienen. “De school zou ook betalingen in maniok, bonen of groenten moeten toelaten. We kunnen onze oogst hier niet verkopen omdat niemand geld heeft, en de stad is ver weg”, zegt Paul Cirhuza, een inwoner van Kaniola. Hij heeft acht kinderen, en geen ervan loopt school.