Snelle slok maakt Kinois ziek

Een jonge straatveter krabt in zijn stoffige haren en veegt daarna zijn handen af aan zijn smoezelige jeans. Voor 50 Congolese frank (7 eurocent) krijgen voorbijgangers van hem een ijsgekoeld zakje “eau pure”. Een vrouwelijke klant bijt meteen een gaatje in het plastic zakje en laat het vocht in haar keel stromen. Net na de middag hangt er een loden hitte over Kinshasa.
Een flesje mineraalwater is vijf keer duurder; de vliegende verkopers van de zakjes water doen dan ook gouden zaken. “Ik verkoop makkelijk 500 zakjes per dag”, zegt Trésor, een van de jonge venters die op alle kruispunten van het centrum van Kinshasa te vinden zijn.
Zuiver drinkwater is geen vanzelfsprekendheid voor de 8 miljoen inwoners van de Congolese hoofdstad. Het netwerk van Regideso, de openbare drinkwatermaatschappij, bereikt lang niet alle huishoudens. Het water dat uit de oude leidingen komt, is ook verre van betrouwbaar.
De zakjes met gezuiverd water lijken een veilig alternatief. Maar is dat ook zo? Enkele tientallen geregistreerde producenten krijgen inspecteurs van het OCC op bezoek, een controle-instantie die de installaties nakijkt en de kwaliteit van het water nagaat. De meeste zakjes worden gevuld door een zeshonderdtal bedrijfjes die officieel niet bestaan. Vaak gaat het om ondernemende mensen die een koertje hebben omgetoverd tot bedrijfsterrein.
Een producent in de buurt van Kintambo Magasin, een van de drukste plaatsen van de stad, weigert ondanks lang aandringen de zware poort open te maken die zijn installaties van de buitenwereld afschermt. In Lingwala verbiedt de Chinese eigenaar van het fabriekje ‘Dragon d’Or’ zijn medewerkers ons zelfs maar iets te vertellen over de productie van gezuiverd water. En het bedrijf Mola, de fabrikant van ‘Congo pure’ die in nog een ander deel van de stad is gevestigd, verzint duizend en één redenen waarom de installaties nu niet te bezoeken zijn. De eigenaars filteren informatie zeker even goed als het water dat ze verkopen.
Mola wil wel laten zien waar zijn zakjes gemaakt worden. Bezoekers van die fabriek moeten wel uitkijken waar ze hun voeten zetten: op de tegels zitten plekken olie, er slingert veel gereedschap rond en overal liggen zakken polyethyleen en rollen met zakjes opgestapeld.
Een medewerker zegt dat hier per dag 300.000 zakjes worden gemaakt voor een honderdtal klanten. Volgens hem zijn het allemaal geregistreerde producenten. 
“Maar veel fabrieken verkopen zakjes aan iedereen, zelfs aan particulieren.”
In veel zakjes die in Kinshasa aan de man worden gebracht, zit geen zuiver drinkwater, daarover zijn de experts het eens. De producenten hebben geen goede filters of onderhouden ze niet genoeg. Ze voegen soms ook verkeerde hoeveelheden ontsmettingsmiddelen bij het leidingwater waarvan ze vertrekken. De zakjes worden vaak helemaal niet gesteriliseerd. Bij de controles door de OCC wordt vaak een verontrustende hoeveelheid bacteriën aangetroffen, weet een expert niet genoemd wil worden.
“De zakjes water zijn één van de belangrijkste kanalen voor de overdracht van cholera, tyfus, wormen en andere besmettelijke ziekten,” zegt Benjamin Mavard, een arts van de Provinciale Gezondheidsinspectie. In Kinshasa is nog geen omvattend onderzoek uitgevoerd om die stelling te bewijzen, maar in grote steden in West-Afrika is het verband tussen de verkoop van water in zakjes en gezondheidsproblemen al wetenschappelijk aangetoond.
“De handel verbieden is geen oplossing”, vindt Mavard, “want veel mensen hebben geen andere toegang tot drinkwater. Maar we moeten wel absoluut meer gaan controleren.” (Infosud/IPS)