Sociaal conflict in 's werelds grootste kopermijn zit muurvast

De staking van de mijnwerkers gaat vandaag (24 augustus) haar achttiende dag in nadat de bedrijfsleiding het allerlaatste loonvoorstel van de vakbond had afgewimpeld. Dinsdagnacht brak de directie de onderhandelingen af nadat ze het laatste bod van de vakbond – een loonsverhoging van acht procent en een bonus van 10 miljoen peso (16.000 euro) – had afgekeurd. Daarop zei vakbondsvoorman Luis Troncoso dat de kompels “tot het bittere eind” zouden vechten.

Maandag nog had 98 procent van de 2.052 stakers zich uitgesproken tégen de laatste poging van de directie om het conflict op te lossen. Het bedrijf bood een loonsverhoging van vier procent en een bonus van 9,5 miljoen peso (14.000 euro) per arbeider. Mijnwerkers in Chili verdienen gemiddeld 500.000 peso (730 euro) per maand.

De mijnwerkers vinden hun looneisen gerechtvaardigd gezien de enorme winsten die de koperindustrie de afgelopen drie jaar maakte. In die periode schoot de prijs voor een pond koper omhoog van 62 eurocent tot 2,7 euro, een hausse die vooral gestuwd werd door de grotere vraag vanuit China.

In de eerste helft van het jaar boekte Escondida een winst van 2,3 miljard euro, drie keer meer dan in dezelfde periode in 2005. Tegen het einde van dit jaar zou het bedrijf volgens sommige schattingen tot 5,5 miljard euro kunnen verdiend hebben.

De Escondida-mijn ligt 3.100 meter boven zeeniveau in de regio Antofagasta, 1.300 kilometer ten noorden van de hoofdstad Santiago. Jaarlijks wordt er 1,3 miljoen ton koper naar boven gehaald. Daarmee staat de mijn in voor acht procent van ‘s werelds koperproductie, en voor meer dan een vijfde van de Chileense export. De mijn is voor iets meer dan de helft in handen van de Australische mijngigant BHP Billiton. Minderheidsaandeelhouders zijn het Britse Rio Tinto, een Japans consortium onder leiding van Mitsubishi, en de Wereldbank.

Vanaf dinsdag zou de directie gebruik maken van de Chileense arbeidswet die het mogelijk maakt om interim-arbeiders aan te werven en individuele onderhandelingen te voeren met mijnwerkers om op die manier de staking te kunnen breken. De mijnwerkers van hun kant kondigden aan klacht in te dienen tegen de directie omdat die verschillende gesyndiceerde werknemers met ontslag zou hebben bedreigd.

De meest gewelddadige confrontatie vond plaats op 17 augustus, toen 400 demonstranten slaags raakten met de politie. De directie besloot daarop om het bedrijf, dat op dat moment nog op veertig procent van zijn capaciteit draaide, helemaal te sluiten.

Tegen 17 augustus had Escondida door de staking al een verlies geleden van 78 miljoen euro. Het conflict kost de mijn dagelijks 12 à 16 miljoen euro. Het bedrijf heeft wel verzekerd dat het zijn internationale verplichtingen zal kunnen nakomen dankzij zijn reserves.

Volgens Carmen Espinoza, hoofd van het non-gouvernementele Programma voor Arbeidseconomie (PET) durft de directie niet toe te geven uit schrik om een “symbolisch precedent” te scheppen. Volgens haar zou zelfs een loonstijging tot dertig procent niet meteen diep in de winstmarges van het bedrijf snijden.

Terwijl de Chileense regering eerder grotendeels langs de zijlijn bleef staan, gaf president Michelle Bachelet haar minister van Werk, Osvaldo Andrade op 18 augustus de opdracht om de twee partijen dichter tot elkaar te brengen. Voorlopig zonder succes. Vraag is of de onenigheid voorbode is van nog meer sociale problemen wanneer in september de gesprekken beginnen tussen arbeiders en directie van de door de staat beheerde mijn. Een voor de regering vervelend gevolg van de staking is dat de Chileense overheid dagelijks 3 miljoen euro aan belastingen misloopt.

Intussen bleven de koperprijzen op de Londense metalenbeurs (LME) vorige week onbewogen onder de staking. Deze week begonnen de prijzen echter wel te stijgen. Niettemin verwachten experts eerder een daling dan een stijging van de koperprijzen, ondermeer door de vertraagde economische groei in de Verenigde Staten. (JV/PD)