Spanning in Kasjmir loopt weer op

Bij de aanval werd een Indiase legerpatrouille in een hinderlaag gelokt en aangevallen door ongeveer twintig zwaarbewapende schutters in Pakistaans legeruniform. De schietpartij speelde zich af in de Poonch-sector van het door India gecontroleerde deel van Kashmir, vijf kilometer verwijderd van de zogenaamde Line of Control (LoC) die de door Pakistan en India gecontroleerde sectoren van elkaar scheidt. Beide landen weigeren de lijn als officiële grens te erkennen. 

Het incident werd na de aanval door het Indiase leger beschreven als ‘een grove overtreding’ van het staakt-het-vuren tussen beide landen uit 2003. Op donderdag raakte bekend dat Indiase troepen op hun beurt het vuur hadden geopend langs de grensstreek. Bij die schietpartij werd een Pakistaans burger zwaargewond.

‘Pakistaans leger steunt aanvallen’

Anonieme bronnen uit het Indiase leger wezen na de aanval het Pakistaanse leger aan als de verantwoordelijke voor de aanval. Indiaas minister van Defensie A.K. Antony stelde aanvankelijk echter dat niet het Pakistaanse leger, maar terroristen gekleed in officiële legeruniformen de aanval uitvoerden. Die verklaring werd door de oppositie onthaald als ‘een excuus om Pakistan vrij te stellen van zijn verantwoordelijkheid voor de vijandigheden’. De minister reageerde op de kritiek door te stellen dat het een dag na de schietpartij nog te vroeg was om conclusies te trekken en stelde geen onbevestigde informatie te willen herhalen. 

Twee dagen later legde de minister echter een tweede verklaring af die de versie van het leger benadert. ‘Het is ondertussen duidelijk dat gespecialiseerde troepen van het Pakistaanse leger betrokken waren bij de aanval’, luidde de verklaring. ‘We weten allemaal dat niets gebeurt vanaf de Pakistaanse kant van de Line of Control zonder de steun, hulp en in veel gevallen de directe betrokkenheid van het Pakistaanse leger.’ In de verklaring roept Antony Pakistan op om meer doorzettingsvermogen te tonen in het elimineren van terroristische groeperingen.

De oorspronkelijke reactie van de minister op de schietpartij werd op verschillende plaatsen in India gevolgd door straatprotesten. In Delhi voerden honderden leden van het Indian Youth Congress, de jongerenafdeling van de partij waartoe ook eerste minister Manmohan Singh behoort, een protestactie in de buurt van de Pakistaanse ambassade in New Delhi. Die verliep voor het grootste deel vreedzaam, maar toen de manifestanten probeerden barricades te doorbreken werden ze met waterkannonnen uit elkaar gedreven. Pakistan riep India na de actie op om de beveiliging van de ambassade op te voeren.

‘Indiase propagandatactieken’

In een persbericht van het Pakistaanse ministerie van Buitenlandse Zaken laat premier Nawaz Sharif weten ‘verdriet te voelen bij de recente gebeurtenissen’. De eerste minister vindt ‘dat zowel India als Pakistan efficiënte stappen moeten zetten om het staakt-het-vuren te verzekeren en te onderhouden’. Bovendien, zo stelt Sharif, ‘moeten de bestaande militaire kanalen tussen de twee landen beter gebruikt worden om misverstanden te vermijden en de situatie niet te laten escaleren’.

Sharif ging niet in op de vraag wie verantwoordelijk was voor de aanval. Pakistaans minister van Buitenlandse Zaken Chaudhry Nisar Ali Khan noemt de hardere Indiase reactie op de aanval van donderdag echter ‘propagandatactieken en onnodige beschuldigingen’. Volgens de minister is de locatie van de aanval, vijf kilometer diep in Indiaans territorium, onmogelijk te bereiken voor Pakistaanse troepen.

Meest dodelijke periode sinds staakt-het-vuren

Zowel India als Pakistan – beide landen kernmachten – maken al meer dan zestig jaar aanspraak op Kasjmir. Bovendien ijvert een deel van de bevolking van de regio voor een onafhankelijke staat of een aansluiting bij Pakistan. Kasjmir is de enige staat onder Indiaas gezag waar moslims de meerderheid van de bevolking uitmaken.

In 2003 kondigden de Pakistaanse en Indiase regering na jaren van oplopende spanning en geweld een staakt-het-vuren aan, dat tot nu toe stand hield. Sinds januari 2013 is de spanning echter weer toegenomen. De voorbije maanden worden beschouwd als de meest dodelijke periode van de voorbije tien jaar.

Volgens analisten leeft de vrees dat de huidige situatie een geplande ontmoeting tussen de Indiase eerste minister Manmohan Singh en Pakistaans premier Nawaz Sharif in New York in september op de helling kan zetten. Sinds zijn aanstelling in mei liet Sharif weten vredesonderhandelingen te willen voortzetten. Pakistan stelde eerder al data voor om voort te gaan met de onderhandelingen, maar kreeg nog geen antwoord vanuit India.

‘Weerkerend patroon’

Volgens experte Victoria Schofield zijn de beschuldigingen vanuit beide kanten ‘tragisch genoeg al een weerkerend patroon geworden’. Beide landen geven elkaar immers de voorbije maanden steeds de schuld van verschillende incidenten op de Line of Control. Bovendien, zo stelt The Guardian, bestaat de kans dat bepaalde groepen binnen het Pakistaans en Iraans leger de aanvallen uitvoeren om de vredesonderhandelingen opzettelijk te blokkeren.

Analisten wijzen erop dat met de nakende verkiezingen, oppositiepartijen in India de schietpartijen en het uitblijven van een harde reactie van de regering aangrijpen om het huidige Indiase beleid als zwak af te schilderen. Volgens de Pakistaanse nieuwsdienst DAWN zorgde dergelijke politieke druk er zo voor dat eerste minister Singh de vredesonderhandelingen met Pakistan na de incidenten in januari onderbrak.