Staalsector vreest protectionistische spiraal

De Braziliaanse Ontwikkelingsminister Sergio Amaral schat dat de
exportopbrengst van Braziliaans staal naar de VS - vorig jaar goed voor 730
miljoen dollar - dit jaar met 10 tot 15 procent kan afnemen door de
maatregel die dinsdag werd bekendgemaakt. Washington heeft Brazilië voor dit
jaar een importquotum van 2,54 miljoen ton halfafgewerkte staalproducten
toegestaan - meer dan de 2,3 miljoen ton die Brazilië vorig jaar op de
Amerikaanse markt afzette. Maar de nieuwe invoertarieven zullen de
internationale staalprijzen doen zakken, waardoor de Braziliaanse exporteurs
waarschijnlijk toch minder zullen opstrijken.

De nieuwe importregeling die de VS hebben uitgewerkt, fnuikt ook de
groeimogelijkheden die de Braziliaanse staalproducten zagen. Volgens José
Armando de Campos, de voorzitter van het Staalbedrijf van Tubarao, hadden
hij en zijn collega’s gehoopt dit jaar 20 tot 30 procent meer te kunnen
afzetten in de VS. Maar de Braziliaanse staalexporteurs zullen dit jaar een
invoertarief van 30 procent moeten betalen op elke ton halfafgewerkt staal
die boven het quotum van 2,54 miljoen ton uitkomt, waardoor de export de
facto tot die door de VS vastgelegde bovengrens wordt beperkt. En de twee
komende jaren zal dat quotum maar met tien procent stijgen.

De nieuwe Amerikaanse tarieven op 10 verschillende staalproducten variëren
van acht tot 30 procent, en zullen drie jaar van kracht blijven. De
maatregelen moeten de export van buitenlands staal naar de VS met 37 miljoen
ton verminderen. Brazilië en Rusland zijn de landen die de hardst getroffen
worden door de nieuwe importvoorwaarden voor halfafgewerkte staalproducten.
Japan, Zuid-Korea, Taiwan, China en de Europese Unie zien hun exportkansen
voor gebruiksklaar staal verminderen. Aan de Braziliaanse export van
gebruiksklaar staal naar de VS was al eerder paal en perk gesteld door de
VS, die de Braziliaanse producenten van dumpingpraktijken beschuldigden.
Voor Thailand, Turkije en het noodlijdende Argentinië gelden de nieuwe quota
en tarieven niet. Mexico, naast Brazilië de grootste Latijns-Amerikaanse
staalexporteur, ontspringt de dans dankzij zijn lidmaatschap in het
Noord-Amerikaans Vrijhandelsakkoord (Nafta).

Brazilië produceerde vorig jaar ongeveer 27 miljoen ton ijzer en staal, maar
het land heeft een totale productiecapaciteit van 32 miljoen ton. Landen als
Japan en de VS produceren bijna 100 miljoen ton per jaar, maar door hun hoge
productiviteit en gunstige kostenstructuur hebben Braziliaanse
staalbedrijven zich opgewerkt tot geduchte concurrenten. De vraag naar ijzer
en staal in Brazilië bedraagt maar 18 miljoen ton per jaar; exportsuccessen
zijn dus onmisbaar om de groei van de sector te doen aanhouden.

De huidige productiecapaciteit in de staalsector ligt ook op wereldschaal
duidelijk hoger dan de vraag. De Verenigde Staten stuurden een tijdlang aan
op vrijwillige productiebeperkingen bij de grootste staalproducenten om die
onzalige situatie te verhelpen, maar die oplossing lijkt nu verder weg dan
ooit.
Zes maanden geleden waarschuwde de voorzitter van het Braziliaans Instituut
van de Staalindustrie, Maria Silvia Bastos Marques, al voor een
protectionistische spiraal in de sector die zou kunnen volgen op eenzijdige
maatregelen. Als een grote importeur als de VS zijn grens dichtgooit, wordt
het aanbod op de rest van de internationale markt zo groot, dat veel andere
landen in de verleiding komen op hun beurt hun markt te beschermen. Zowat 36
procent van de Braziliaanse export gaat naar de VS; de overige landen van
Latijns-Amerika en Europa zijn goed voor 40 procent. De Chileense regering
heeft al laten weten dat het de vraag van Chileense staalproducenten zal
onderzoeken om voor één of twee jaar een beschermende heffing in toe voeren
die de plaatselijke staalproducenten in staat zou stellen de verwachte
prijsdalingen op de internationale markt te overleven.

Het Braziliaanse ministerie van Buitenlandse Zaken wil niet uitsluiten dat
Brazilië het zich misschien aansluit bij de klacht die Europa en Zuid-Korea
bij de Wereldhandelorganisatie (WHO) tegen de VS hebben ingediend. Volgens
de secretaris van de Braziliaanse Interministeriële Kamer van Buitenlandse
Handel, Roberto Giannetti da Fonseca, grijpt Washington naar een vorm van
geriatrisch protectionisme om de inefficiënte staalindustrie in de VS te
ondersteunen.
Brazilië heeft eerder al een zaak aanhangig gemaakt bij de WHO rond de
subsidies waarmee de VS haar eigen producenten van sojabonen bevoordeelt, en
rond de heffingen waarmee de deelstaat Florida goedkoop sinaasappelsap
probeert buiten te houden. (301).