Steeds meer risico's verbonden aan Servisch kraantjeswater

Bij de laatste meting bevatte het leidingwater in Kraljevo 60 keer meer fenol dan toegestaan. In hoge concentraties kan fenol blijvende schade veroorzaken aan de huid, de lever en de nieren. Eerst werd gedacht aan opzettelijke vergiftiging. De rivier Ibar, waar het water uit gewonnen wordt, ontspringt in Kosovo en veel Serviërs achten Albanese extremisten in Kosovo in staat tot dergelijke terreurdaden.

De werkelijke bron van vervuiling is een krachtcentrale in Obilic bij Pristina, zo ontdekte een Servisch onderzoeksteam vorige week. De centrale, door de Serviërs ooit nog werd gebouwd, is al meer dan tien jaar buiten dienst. In Obilic ligt nog ongeveer 800 ton onversneden en 16.000 ton verdunde fenol opgeslagen. Het goedje werd ooit nog gebruikt om steenkool te verwerken maar ligt daar nu al enkele jaren weg te lekken.

De overheid - in casu het VN-bestuur van Kosovo (INMIK) - was niet op de hoogte dat er in Obilic ooit met gevaarlijke chemicaliën gewerkt was. De lekken werden pas vastgesteld toen een team experts, aangevoerd door vice-premier Nebojsa Covic, de zaak ter plekke ging onderzoeken. De experts stelden vast dat zijrivieren van de Ibar zwaar vervuild waren. De Sitnica bijvoorbeeld, bevatte zo goed geen leven meer - de fenolconcentraties lagen ze tot 300 keer hoger dan normaal. Wat vooral gevaarlijk is, is dat het fenol intussen al is doorgedrongen tot het grondwater, verklaart Milorad Moracic, één van de experts.

Het is voorlopig niet duidelijk wie aansprakelijk is en wie de lekkende tanks moet opruimen. Volgens toxicoloog Milan Pavlica van de Militaire Academie voor Geneeskunde in Belgrado kost het miljoenen dollars om de chemicaliën uit het milieu te halen, want de vervuiling kon meer dan een decennium onopgemerkt doorgaan.

Milieuexperts waarschuwen ervoor dat de problemen in Kraljevo en andere steden langs de Ibar slechts het topje van de ijsberg vormen. Uit de drie jaar oude studie ‘Drinkwater voor de Bevolking van Servië’ van Milan Simic bleek al dat de infrastructuur voor de toevoer en zuivering van water in het land verouderd is en gevaarlijk kan zijn, ook in de hoofdstad Belgrado. De zuiveringsstations leveren slordig werk af: een derde van de leidingen bevatten te veel micro-organismen en een vierde bevat te veel chemicaliën.