Troepenopbouw in Zapatistagebied

“De situatie is ernstig,” vertelt Ernesto Ledesma, hoofd van het Centrum voor Politieke Analyse en Sociaal en Economisch Onderzoek (CAPISE). “Maandag redden we een gewonde indiaan, aanhanger van de Zapatistaguerrilla’s. Hij was neergeschoten door paramilitairen, zei hij, naar aanleiding van een conflict over zijn land.”

Volgens CAPISE, dat sinds vijf jaar met de troepenbewegingen volgt in het gebied van het amper bewapende Zapatista Nationale Bevrijdingsleger (EZLN), is de aanwezigheid van soldaten in uniform, die overigens met lokale paramilitairen samenwerken, de laatste weken toegenomen.

Ook zijn landbouwinstituten begonnen met een “ongebruikelijke” herverdeling van land dat door de inheemse bevolking was bezet, in 1994, toen de EZLN gedurende twee weken gewapend in opstand kwam. Eigendomsrechten tot ongeveer 250.000 hectare worden verdeeld, maar sympathisanten van de Zapatista’s worden uitgesloten, volgens Ledesma.

“Ongeveer 30 Zapatistagemeenschappen staan onder enorme druk van leger, overheid en paramilitaire groepen. Het is hun bedoeling het EZLN te ondermijnen. Dit is sinds 1998 niet meer gebeurd.” Dit is ook wat het Fray Bartolomé de las Casas Mensenrechtencentrum al enige maanden bericht.

Verdwenen belangstelling

Een anonieme bron in de conservatieve regering van president Felipe Calderón zegt dat de berichten als een volslagen verrassing kwamen en dat er geen bewuste strategie is om de EZLN aan te pakken. Dat heeft al sinds 1994 geen schot meer gelost. Ze werden in 2001 enthousiast onthaald door honderdduizenden mensen toen ze Mexico-Stad introkken om te pleiten voor een wet over de cultuur en de rechten van de indiaanse bevolking, maar sinds die tijd is de belangstelling langzaam verdwenen.

“Ongeveer 30 Zapatistagemeenschappen staan onder enorme druk van leger, overheid en paramilitaire groepen. Het is hun bedoeling het EZLN te ondermijnen. Dit is sinds 1998 niet meer gebeurd.”

De voormalige president Vicente Fox (2002-2006) trok het leger terug uit de gebieden die door de guerilla’s werden gecontroleerd, zo’n 15 procent van Chiapas. Hun leider, ‘Subcomandante Marcos’, heeft afstand genomen van links en van de intellectuelen die hem steunden. Zijn toernee door het land in 2006, genaamd “De andere campagne”, voor een nieuwe grondwet, heeft weinig aandacht gekregen, waarna hij zich terugtrok in Chiapas.

Veertien jaar geleden kwamen duizenden Mexicanen in het geweer tegen de aanvallen van het leger op de EZLN. Dat leidde tot een wapenstilstand. Maar nu is niemand bereid om te reageren op de informatie dat nieuwe acties worden voorbereid.

Chiapas is de armste staat van Mexico. Er worden geen sociale programma’s van de regering uitgevoerd, want de regio is autonoom. Er leven zo’n 100.000 mensen, vooral indianen, in diepe armoede.

De 5000 slechtbewapende Zapatista’s hebben geweld in principe afgezworen, maar zullen volgens Marcos wel terugslaan als ze worden aangevallen.