“Turkije moet sneller werk maken van meningsvrijheid”

De Turkse politiek werd de eerste helft van dit jaar beheerst door een juridisch steekspel dat tot de ontbinding van de regerende AKP had kunnen leiden. Het Turkse gerecht boog zich over de vraag of de AKP de grondwettelijk vastgelegde scheiding tussen islam en staat bedreigt. Het Grondwettelijk Hof oordeelde de partij in juli gedeeltelijk schuldig, maar vond geen speciale meerderheid om de AKP te verbieden. Volgens Jean-Christophe Filori, het hoofd van afdeling binnen de Europese Commissie die over de relaties met Turkije gaat, heeft de zaak “energie en aandacht” weggezogen van de nodige hervormingen in het land.

Artikel 301

Volgens Filori is er wel degelijk vooruitgang geboekt in Turkije. Artikel 301 van de Turkse strafwet is aangepast. De wet, die denigrerende uitlatingen over de Turkse identiteit strafbaar stelt, is herhaaldelijk gebruikt tegen auteurs en academici die de Turkse overheid opriepen de moord op 1,5 miljoen Armeniërs door de laatste Ottomaanse regering in 1915 als genocide te erkennen. De bekendste Turk die daardoor in de problemen kwam is Nobelprijswinnaar Orhan Pamuk. Filori zegt ook dat er minder wordt gefolterd in de Turkse gevangenissen, al neemt het aantal klachten over slechte behandeling van gedetineerden toe.
De mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch klinkt minder positief. Volgens de Turkije-expert van de organisatie, Emma Sinclair-Webb, stagneren de hervormingen al een aantal jaren. 2008 is daarop geen uitzondering. De aanpassing van artikel 301 is volgens haar alleen cosmetisch. De belediging van de Turkse identiteit is nu vervangen door de belediging van de Turkse staat, en overtreders kunnen alleen vervolgd worden als de minister van Justitie daarmee instemt.
Eerder deze maand werd op die manier toch weer een rechtszaak geopend tegen de auteur Temel Demirer. Volgens de adocaat van Demirer, Siar Isvanoglu, illustreert de vervolging van zijn cliënt dat de Turkse beloften over democratie en mensenrechten “fabeltjes” zijn.
De Turkse minister van Ali Babacan houdt vol dat Turkije bezig is zijn wetgeving aan te passen aan de normen die in Europa gelden. Hij kondigde verdere hervormingen aan om de voorwaarden te vervullen die de EU stelt aan kandidaat-lidstaten.
De Europese Commissie stoort zich onder meer ook aan de vervolging van homoseksuelen in Turkije. In mei stelde een lokale Turkse rechtbank bijvoorbeeld Lambda Instanbul buiten de wet, een Turkse organisatie die opkomt voor de rechten van homo’s. Homoseksualiteit is niet verboden in Turkije, maar homo’s worden vaak het slachtoffer van willekeurige aanhoudingen en geweld op straat.