"Turkse mensenrechtenwet paait Europese Unie"

De organisaties, die verschillende etnische, religieuze en seksuele minderheden representeren, vormden daartoe de Antidiscriminatiecoalitie. Sommige vertegenwoordigers van de coalitie beschuldigen de regering van ‘schijnhervormingen’ om de Europese Unie (EU) te paaien.

Op 13 november werd het wetsvoorstel ingediend. Het bevat plannen voor een onafhankelijke antidistriminatiecommissie, een nationaal mensenrechtencentrum en ratificatie van de VN-Conventie tegen Marteling. Ook kent het voorstel een bepaling over een onafhankelijk orgaan dat beschuldigingen van marteling of mishandeling door veiligheidstroepen moet onderzoeken.

Cengiz Güleç, voorzitter van het Alevitisch Instituut in Ankara, zegt het overheidsinitiatief te verwelkomen, maar hij noemt het proces dat eraan voorafging “verontrustend”. “De Principes van Parijs en internationale regels laten zien dat een mensenrechtenwet alleen tot stand kan komen van onderaf, door betrokkenheid van maatschappelijke organisaties en professionals uit het veld”, zei Güleç tijdens een bijeenkomst van de nieuwe coalitie eerder deze week.

De Principes van Parijs werden in 1992 aangenomen door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties. Ze verwijzen naar de status en het functioneren van nationale instituten als het gaat om bescherming en verbetering van mensenrechten.

Democratisch initiatief

Berin Alaca, voorzitter van mensenrechtenorganisatie Özgeder, zegt dat er niet van onafhankelijkheid gesproken kan worden, “als de wet zelf al niet eens gecontroleerd mag worden door onafhankelijke organisaties, laat staan dat zij betrokken worden bij het opstellen van de wet.”

De nieuwe mensenrechtenwet moet er komen omdat bestaande mensenrechteninstituten van de overheid inefficiënt en onvoldoende onafhankelijk bleken. Zij vallen onder de verantwoordelijkheid van het ministerie van Binnenlandse Zaken.

Daarnaast zijn de nieuwe regels onderdeel van het raamwerk voor een ‘democratisch initiatief’, dat eerder deze maand werd gelanceerd door de regerende Partij voor Rechtvaardigheid en Ontwikkeling (AK).

Dit ‘democratisch initiatief’ wil mensenrechtensituatie in het land radicaal verbeteren, het 25 jaar oude gewapende conflict met de Koerden in het land oplossen en een einde maken aan de discriminatie van Alevieten, een religieus-humanistische mystieke tak van de islam die door 20 procent van de Turken wordt aangehangen.  

Het initiatief stimuleerde het debat in het land, vooral onder Koerdische en Alevitische minderheden die decennialang leden onder bloedige onderdrukking door Turkse nationalistische regeringen en het leger. 

Oppervlakkig

Hoewel het initiatief internationaal steun krijgt, twijfelen veel Turken aan de oprechtheid ervan. De nieuwe coalitie suggereert dat het initiatief, waar de wet deel van uitmaakt, niets anders brengt dan een schijnhervorming.
 
“Het lijkt een oppervlakkige verandering, geen diepgaande verandering van binnenuit”, zegt Emrah Kirimsoy van de ngo Gündençocuk (Agenda voor Kinderen). “De enige stappen die tot nu toe gezet zijn, lijken op een lappendeken. Het zijn kleine stappen, onvoldoende om iets te veranderen en met als enig doel de Europese Unie te paaien.”

Aykan Erdemir, lid van het wetenschappelijk bestuur van het Alevitisch Instituut, is het daarmee eens. “De grootste zorg van de regering is niet de positie van de minderheden, maar de Europese Unie.”

“Ze willen punten scoren om in aanmerking te komen voor toetreding tot de EU. Dus voeren ze een voorstelling op en doen alsof er hervormingen worden doorgevoerd terwijl dat niet zo is”, zegt Erdemir. “Turkse politici leren zich politiek correct te gedragen. Dat heeft een positief effect op de publieke opinie die, voor de eerste keer positief is over minderheden. Maar het kan goed zijn dat het beleid, ondanks het politiek correcte gedrag, hetzelfde blijft.”