Veiligheidsraad laat verantwoordelijken Darfur-drama ongemoeid

Human Rights Watch (HRW) riep de Veiligheidsraad gisteren (12 december) op om diplomatieke en andere sancties op te leggen aan de Sudanese president Omar El Bashir en vier hoge regeringsfunctionarissen in Khartoem, vanwege oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid. De oproep van HRW ging vergezeld van een rapport van 83 pagina’s waarin de nauwe banden tussen hoge functionarissen en de Arabische milities (Janjaweed) en regeringstroepen uit de doeken worden gedaan. De Janjaweed zijn verantwoordelijk voor het meeste geweld in Darfur.

Negen maanden geleden heeft de VN-Veiligheidsraad een sanctiecomité opgericht dat individuele verantwoordelijken voor de mensenrechtenschendingen moet aanpakken, maar er is nog tegen niemand actie ondernomen, zegt Peter Takirambudde, Afrika-directeur van HRW. Als de Veiligheidsraad echt iets wil bereiken, dan moet er nu actie ondernomen worden.

Volgens een woordvoerder van de regering in Khartoem is het rapport van HRW nergens op gebaseerd. De mensenrechtenorganisatie zou zich hebben laten misleiden door de propaganda van rebellengroepen. Het HRW-rapport komt op het moment dat geluiden opgaan om de 7.000 militairen die de Afrikaanse Unie (AU) in Darfur heeft gestationeerd, meer bevoegdheden te geven bij het beschermen van burgers.

In Darfur zijn naar schatting 400.000 mensen omgekomen sinds de regering in 2003 een tegenoffensief inzette tegen twee rebellengroepen uit de regio. Zo’n twee miljoen mensen raakten door het geweld ontheemd. Human Rights Watch en enkele andere groeperingen betitelden het geweld als ‘etnische zuivering’; de Amerikaanse president George W. Bush nam evenals het Congres en enkele niet-gouvernementele groeperingen de term ‘genocide’ in de mond.

Desondanks dringt de Amerikaanse regering er bij de Veiligheidsraad niet echt op aan om Khartoem zwaarder onder druk te zetten. Amerikaanse regeringsfunctionarissen zeggen dat ze belemmerd worden omdat China (dat grote investeringen in de Sudanese oliesector heeft gedaan) en Rusland (een grote wapenleverancier) ongetwijfeld een veto zullen uitspreken over maatregelen van de Veiligheidsraad.

Sommige activisten stellen echter dat er ook andere Amerikaanse belangen meespelen. De VS vinden samenwerking met Khartoem in de strijd tegen het terrorisme belangrijker dan het stoppen van de volkenmoord, zegt Salih Booker, directeur van de ngo Africa Action. Zo werd Salah Abdallah Ghosh, directeur van de Sudanese veiligheids- en militaire inlichtingendienst, dit voorjaar in het geheim door de CIA overgevlogen naar de VS voor gesprekken met zijn Amerikaanse collega’s. Ghosh wordt in het HRW-rapport beschuldigd wordt van oorlogsmisdaden.

De mislukte pogingen om het geweld te stoppen, de Janjaweed te ontwapenen en de vluchtelingen opnieuw te huisvesten, leiden tot frustratie bij de VS en de VN. Volgens Booker gaan er steeds meer stemmen op voor het uitbreiden van de bevoegdheden van de missie van de Afrikaanse Unie (AMIS) in Darfur. Eerder deze maand stuurden de Verenigde Naties een Amerikaans-Europese missie en VN-specialisten naar Sudan om de situatie te onderzoeken. Binnen de NAVO werd gesproken over een overbruggingsmissie om de AMIS op te waarderen tot een grotere VN-macht.

De Afrikaanse Unie, die tot nu toe slechts 7.000 van de door de Veiligheidsraad goedgekeurde 12.000 manschappen leverde voor de AMIS, heeft daar echter niet om gevraagd. Nu Sudan in januari gastland is voor de topontmoeting van de AU, bestaat de kans dat Bashir het voorzitterschap van de AU overneemt van de Nigeriaanse president Olusegun Obasanjo. In dat geval wordt het waarschijnlijk moeilijker om de internationale missie in Darfur te versterken. Juist daarom moet nu actie ondernomen worden, zegt Takirambudde. Dat de AU-top in Khartoem wordt gehouden, is al erg genoeg, zegt hij. Maar Bashir, die eigenlijk vervolgd zou moeten worden voor oorlogsmisdaden, tot voorzitter kiezen, zou helemaal een farce zijn. (JS/PD)