Verenigde Staten liggen weer in Amerika

De Venezolaanse president Hugo Chávez deed zijn Amerikaanse collega onlangs een eilandje cadeau, een lapje van 214 hectare in de Delaware-rivier bij Philadelphia. Een staatsoliebedrijf uit Venezuela had het in 1990 gekocht.
Het zegt veel over de ongewone stijl van de Venezolaanse president, maar het geeft ook aan dat er iets veranderd is. George W. Bush had niet meteen op een eilandje moeten rekenen bij Chávez.

Verzuurde relaties

De voorbije jaren kreeg Latijns-Amerika steeds meer centrumlinkse leiders die zich fel afzetten tegen het neoliberale Amerikaanse model. Het verzuurde de relaties met Washington gevoelig.
In de laatste dagen van de regering-Bush verbraken zowel Bolivia als Venezuela hun diplomatieke betrekkingen met de VS. Ze beschuldigden Washington ervan hun democratisch verkozen regeringen ten val te willen brengen. Bush schroefde Cuba de duimschroeven nog wat aan door de reizen van Amerikaanse Cubanen naar hun familie op het eiland te beperken.

Ideologie niet langer de drijfveer

Obama liet meteen blijken dat hij het anders wil. Hij haalde niet alleen de banden aan met Felipe Calderón, de conservatieve president van buurland Mexico, dat kreunt onder het geweld van de drugskartels, maar ook met verscheidene linkse leiders, onder meer op de Top van de Amerika’s in Trinidad en Tobago (17-19 april).
 
De Braziliaanse president Luiz Inácio Lula da Silva lijkt een belangrijke bruggenbouwer te worden tussen de VS en Latijns-Amerika en werd al ontvangen op het Witte Huis.
Toen Mauricio Funes van de voormalige rebellenbeweging FMLN tot president van El Salvador verkozen werd, kreeg hij zelfs een telefoontje met gelukwensen van Obama.
“Ik denk dat ideologie niet langer de drijfveer is achter het beleid”, zegt Lilly Briger van de Council on Hemispheric Affairs (COHA), een onafhankelijke denktank.

Reizen naar Cuba

De Verenigde Staten lijken weer deel uit te maken van het Amerikaanse continent en dat is het zichtbaarst op Cuba. In maart versoepelde Obama de beperking op reizen voor Amerikaanse Cubanen weer. In Trinidad, waar Cuba afwezig was, kondigde hij “een nieuw begin met Cuba” aan.
Maar een echte dialoog tussen Washington en Havana is er vooralsnog niet. De regering en de media op het eiland zwegen over de reisversoepeling. De impact van de maatregel op de economie van het eiland zal beperkt zijn, zeggen Cuba-experts. Alleen de opheffing van het handelsembargo zou een verschil maken. En dat zien de meeste waarnemers nog niet meteen gebeuren, ook niet onder Obama.
Volgens Daniel Erikson van de belangrijke denktank Inter-American Dialogue (IAD) zijn de Cubaanse leiders ook niet bereid om concessies te doen. “Tot nog toe lijkt de regering-Obama nog steeds te denken dat er na ieder stapje van de VS een positief antwoord van Cuba moet komen.”

Nog geen echte verandering

Volgens sommige waarnemers zal de relatie tussen de VS en Latijns-Amerika nog niet echt veranderen. “De regering-Obama heeft nog geen knopen doorgehakt”, zegt Mark Weisbrot van het gezaghebbende Center for Economic and Policy Research (CERP). “Ik denk niet dat ze de relaties met Venezuela zullen verbeteren, en dat ze ook tegenover Bolivia niet erg vriendelijk zullen zijn”, zegt hij. “Maar ik wil ook niet pessimistisch zijn. Lula kan Obama informatie geven die hij niet krijgt van zijn adviseurs.”
Lula waarschuwde Obama er al voor dat die zijn economie maar beter niet te veel afschermt onder druk van de recessie. “Protectionisme kan in het begin voordelig lijken”, zei de Braziliaan. “Maar op lange termijn schaadt het landen, vooral de arme landen, die hun producten aan rijke landen moeten verkopen.”
* IPS maakt sinds 23 april dagelijks een balans op van 100 dagen Obama.