VN brengen aftakeling en herstel Afrikaans milieu in kaart

De atlas zet honderden oude satellietbeelden tegenover recente opnames. Het resultaat is niet altijd negatief. In het zuiden van Niger groeien nu tien tot twintig keer meer bomen dan in de jaren 70, het resultaat van plantacties en de bewustmaking van de plaatselijke boeren. Ook in en rond natuurreservaten in Tunesië, Mauritanië, Kenia en Liberia is een duidelijke toename van de begroeiing en van waardevolle moerasgebieden te zien.

Vroeger en nu

Maar de meeste beelden zijn schrikbarend. Naast de bekende satellietfoto’s van het opdrogende Tsjaadmeer, de wegsmeltende gletsjers op de Kilimanjaro en de dalende waterspiegel in het Victoriameer, zijn er ook veel beelden van milieuproblemen die tot hiertoe meer verborgen bleven.
De gletsjers van Rwenzori, een bergketen op de grens tussen Oeganda en de DRC, zijn tussen 1987 en 2003 met de helft gekrompen. Langs de wegen die door de rijke bossen in het noorden van de Democratische Republiek Congo voeren, worden brede stroken kaalgekapt terwijl nieuwe wegen steeds meer maagdelijke gebieden ontsluiten. Steden als Dakar en Addis Abeba dijen aan een onvoorstelbaar tempo uit en vreten aan het groen in de wijde omgeving. Droogte kan uitgestrekte grasvlaktes in één jaar tijd helemaal doen verdorren.
Zowat alle Afrikaanse landen zitten middenin een ecologische crisis. Volgens de auteurs van de atlas is ontbossing is een groot probleem in 35 landen, waaronder Rwanda, de Democratische Republiek Congo en Nigeria. Afrika verliest ongeveer 40.000 vierkante kilometer bos per jaar – meer dan de oppervlakte van België.
Ongeveer evenveel landen hebben te kampen met een sterke achteruitgang van de soortenrijkdom. De kwetsbare Afrikaanse bodems takelen in 32 landen gevaarlijk af – in sommige gebieden gaat per jaar meer dan 50 ton vruchtbare aarde per hectare verloren. Samen met verzilting en vervuiling heeft die erosie nu al ongeveer 65 procent van de Afrikaanse akkers en weiden aangetast. Ook verwoestijning, watertekorten en vervuiling bedreigen veel mensen.
De toekomst ziet er niet goed uit. De Afrikaanse bevolking groeit nog relatief snel aan en de klimaatverandering dreigt veel problemen nog te verergeren. Nu al hebben meer dan 300 miljoen Afrikanen te kampen met waterschaarste. Tegen 2050 zou het aantal streken waar watertekort heerst in Afrika bezuiden de Sahara met een derde toenemen. Afrika heeft ook minder middelen dan andere continenten om de effecten van de klimaatverandering op te vangen.