VN hopen op nieuw multilateralisme onder Obama

De afgelopen acht jaar, onder president George W. Bush, waren de betrekkingen met de VN moeizaam. “Ik verwacht een grotere betrokkenheid van de VS met de VN”, zegt James Paul, directeur van Global Policy Forum. Tijdens de Bush-periode was de relatie tussen de VN en de VS “extreem gespannen”, vooral vanwege de controversiële oorlog in Irak, zegt Paul. Secretaris-generaal Ban Ki-moon van de VN zei bij zijn felicitatie aan Obama optimistisch te zijn over de relatie met Washington en to hopen op “een hernieuwd partnerschap” onder de regering-Obama.

De secretaris-generaal herinnerde aan zijn eerste, en tot dusverre enige, ontmoeting met Barack Obama. Hij sprak hem vorig jaar toevallig tijdens een vlucht van Washington naar New York. “We hebben een half uur over allerlei kwesties gesproken. Obama toonde zich zeer betrokken en wist veel over de Verenigde Naties. Dat gaf veel vertrouwen.”

Ban feliciteerde ook zijn “goede vriend” senator Joe Biden, de toekomstige vice-president, met wie hij samenwerkte in de tijd dat Biden actief was bij het Senaatscomité voor Buitenlandse Betrekkingen.

Democratische Liga

Los van de officiële verklaringen blijkt uit een informeel onderzoek onder enkele tientallen VN-werknemers en buitenlandse afgevaardigden, dat binnen de VN een overweldigende steun bestaat voor Obama. Het onderzoek werd voor de verkiezingen gepubliceerd door de Washington Post.

Obama’s Republikeinse rivaal John McCain kwam voor de verkiezingen met een plan dat de steun voor Obama binnen de VN nog versterkt zou kunnen hebben. Hij stelde voor een ‘Liga van Democratieën’ op te richten om vrijheid en democratie in de wereld te bevorderen. “Het kan schadelijk zijn voor de VN als sommige landen hun energie in de Liga steken en niet in de VN”, zegt Thomas Carothers, vice-voorzitter  voor onderzoek van de Carnegie Endowment for International Peace. “Maar er was toch al weinig steun voor dit plan buiten de VS.” Nu Obama met een duidelijke meerderheid is gekozen, ziet Carothers “een kans voor een frisse start”.

In een brief aan de U.N. Association of the U.S. (UNA-USA), heeft Obama nadere uitleg gegeven over sommige zaken “die zijn blijven liggen of moeilijk lagen tussen de VS en de VN”, zegt William Luers, voorzitter van UNA-USA. “Hij wil nauw samenwerking met de VN op het gebied van vredeshandhaving en humanitaire hulp”, zegt Luers.

Obama noemde ook wapenbeheersing, het probleem van nucleaire ontwapening en non-proliferatie en de betaling van de schuld die de VS heeft aan de VN, als onderwerpen die een oplossing nodig hebben.

Obama toonde zich zeer betrokken en wist veel over de Verenigde Naties. Dat gaf veel vertrouwen.

Te hoge verwachtingen

Diverse experts waarschuwen echter ook voor te hoge verwachtingen ten aanzien van de regering-Obama. De samenwerking tussen de VN en de VS was onder Democratische regeringen niet altijd beter dan onder Republikeinse, zegt James Paul. “Onder Democraat Bill Clinton waren de betrekkingen nooit erg warm.” George Bush senior onderhield daarentegen juist goede relaties met de VN, zegt William Luers.

Verder constateert Paul dat Obama tijdens zijn campagne weinig heeft gezegd over de VN. “Zijn beleid zal zowel door conservatieve krachten in Washington en Wall Street als door progressieve krachten in de wereld beïnvloed worden. Het is nog afwachten hoe dat uitwerkt binnen de VN.”

Sommige problemen tussen de VN en de VS zullen waarschijnlijk blijven bestaan, zegt Carothers. Een daarvan is de Amerikaanse behoefte “de soevereiniteit te beschermen” en de “aarzeling om teveel macht te geven aan internationale organisaties en multilaterale overeenkomsten.”