VN-rapporteur neemt VS-gevangenissysteem op de korrel

Alston, professor aan de rechtenfaculteit van de Universiteit van New York, sprak met ambtenaren, rechters en mensenrechtenactivisten in New York, Washington, Alabama en Texas. Hij koos Alabama omdat de staat het hoogste aantal doodvonnissen uitvoert per inwoners en Texas omdat er in absolute cijfers de meeste mensen worden terechtgesteld. In Texas hebben buitenlandse gevangenen in de dodencel bovendien geen recht op hulp van hun consulaat of ambassade.

De VN-rapporteur richtte zijn pijlen vooral op het racistische en onherroepelijke karakter van de manier waarop de doodstraf in de VS wordt toegepast. “Toen ik in Texas was, haalde het Hof van Beroep er een man uit de dodencel nadat nieuw dna-onderzoek zijn onschuld had bewezen. Heel wat ambtenaren gaven toe dat er hoogstwaarschijnlijk al onschuldige mensen waren geëxecuteerd.”

In zijn rapport haalt Alston ook onderzoek aan dat wijst op latent racisme in de toepassing van de doodstraf. Als de dader zwart is, of het slachtoffer blank, is de kans veel groter dat een zaak eindigt op een doodvonnis. “Toen ik dit aankaartte bij mensen van het federale of statelijke gevangeniswezen, reageerden die ontkennend of onverschillig”, zegt Alston. Volgens zijn gesprekspartners waren de studies niet objectief omdat ze werden geschreven door tegenstanders van de doodstraf.

Guantanamo

Ook de van terrorisme verdachte gevangenen in het strafkamp Guantanamo op Cuba riskeren volgens Alston te worden geëxecuteerd zonder een proces dat beantwoord aan de internationale normen inzake mensenrechten. Bovendien bestaat er aan absoluut gebrek aan transparantie over vijf sterfgevallen in het gevangenenkamp, in 2006 en 2007. Vier gevangenen zouden zelfmoord hebben gepleegd, de vijfde zou gestorven zijn aan kanker.

“Toen ik in Texas was, haalde het Hof van Beroep er een man uit de dodencel nadat nieuw dna-onderzoek zijn onschuld had bewezen. Heel wat ambtenaren gaven toe dat er hoogstwaarschijnlijk al onschuldige mensen waren geëxecuteerd.” Philip Alston,

De overheid heeft in een gevangenis een bijzondere verantwoordelijkheid om het recht op leven te respecteren, zegt Alston. Als iemand in de gevangenis sterft, is de overheid verantwoordelijk en moet er een onderzoek komen waarvan de resultaten openbaar worden gemaakt. Bij de vijf doden in Guantanamo is er een autopsie geweest, maar de resultaten werden zelfs niet meegedeeld aan de families van de slachtoffers.

Alston haalde tenslotte het voorbeeld aan van een incident in Afghanistan waarbij Amerikaanse mariniers 19 mensen doodden nadat hun konvooi werd aangevallen. Het centraal commando van de mariniers in North Carolina deed een onderzoek naar het incident, maar de rapporten blijven strikt geheim. De conclusie was dat de mariniers hadden gehandeld overeenkomstig de procedures.

Volgens Alston moet er minstens een samenvatting van het rapport worden overgemaakt aan ambtenaren, parlementsleden en journalisten. “Afgezien van de vraag of de beslissing om de soldaten niet voor de krijgsraad te halen terecht was, heeft het militaire rechtssysteem hier een loopje genomen met de principes van verantwoordelijkheid en transparantie.” Het Amerikaanse ministerie van Justitie blijft volgens de VN-rapporteur ook bijzonder passief bij het vervolgen van moorden door private veiligheidsfirma’s.