Voorlopig bestuur Irak wordt doorslagje van bedrijfsvriendelijke regering-Bush

Vorige week benoemde de Amerikaanse minister van Landbouw Ann M. Veneman de invloedrijke lobbyist Dan Amstutz als ministerieel adviseur voor landbouwaangelegenheden in het Office of Reconstruction and Humanitarian Assistance (ORHA). Hij moet de Amerikaanse inspanningen coördineren om de Iraakse landbouw weer van de grond te krijgen. Amstutz is vergroeid met de Amerikaanse agro-industrie. Hij was onder meer vice-voorzitter van Cargill, wereldwijd het op twee na grootste bedrijf in de voedingsnijverheid. Cargill controleert een groot deel van de Amerikaanse graanexport; Amstutz is dan ook een groot voorstander van de liberalisering van de handel in landbouwproducten. Volgens Kevin Watkins, beleidsdirecteur van Oxfam International, is Amstutz verantwoordelijk maken voor de wederopbouw van de landbouw in Irak te vergelijken met Saddam Hoessein aanstellen in een mensenrechtencommissie. Als Irak zijn grenzen voorgoed openzet voor de import van levensmiddelen, dreigt de plaatselijke landbouw volgens Oxfam helemaal te verkommeren.

De Amerikaanse minister van Financiën John Snow benoemde vorige week twee vertrouwelingen om de financiële kant van de wederopbouw van Irak onder handen te nemen. Peter McPherson, ooit vice-voorzitter van de Bank of America en adjunct-minister van Financiën tijdens de tweede ambtstermijn van Ronald Reagan, wordt de financiële coördinator van het ORHA. Zijn rechterhand wordt George Wolfe, een jurist uit het ministerie van Financiën en een trouwe verdediger van de liberaliseringspolitiek die zijn regering samen met de Wereldbank en het Internationaal Muntfonds (IMF) voor ontwikkelingslanden bepleit. Dat beleid lijkt vooral transnationale ondernemingen goed uit te komen die op zoek zijn naar nieuwe markten en investeringsmogelijkheden. McPherson en Wolfe moeten het Iraakse ministerie van Financiën, de nationale bank en de banksector in Irak hervormen.

Volgens de Wall Street Journal wil de Amerikaanse regering de leiding over de Iraakse olie-industrie in handen geven van Philip Carroll, de voormalige directeur van de Amerikaanse afdeling van Royal Dutch-Shell. Washington zou de sector willen zien functioneren als een Amerikaans oliebedrijf, met een voorzitter, een ceo en een 15-koppige directieraad met internationale adviseurs. Michael Renner, de olie-expert van het Worldwatch Institute, ziet achter de benoeming van Carroll de intentie schuilgaan om de Iraakse olie-industrie te privatiseren zonder de Iraakse bevolking daarover te raadplegen. Volgens Renner is er in Irak geen gebrek aan mensen die de oliesector in goede banen kunnen leiden.

Dan is er de voormalige generaal en Texaanse zakenman Roger ‘Buck’ Walters, die de leiding krijgt over het bestuur van het zuiden van het land. Ook Jay Garner, als directeur van het ORHA de nummer één in het naoorlogse Irak, is een oud-generaal die overstapte naar de zakenwereld. Na zijn militaire carrière werd hij voorzitter van SY Coleman, een bedrijf in de defensiesector.

Tegenwind krijgen die extreem bedrijfsvriendelijke bestuurders misschien wel van de oud-diplomaten en medewerkers van de Amerikaanse Agentschap voor Ontwikkelingssamenwerking (USAID) die het State Department in het ORHA sluisde. Barbara Bodine, een voormalige Amerikaanse ambassadeur in Jemen die in de jaren 80 ook in de ambassade in Bagdad werkte, wordt verantwoordelijk voor het bestuur van Centraal-Irak. Lewis Lucke, een veteraan van USAID, coördineert de heropbouw van het land. Ook George Ward, een voormalige ambassadeur in Namibië, maakt deel uit van het team.

Het overgangsbestuur heeft veel weg van de Amerikaanse regering zelf, vindt Doug Henwood, de hoofdredacteur van de Left Business Observer. Een hoop zakenmensen die opgeroepen worden het werk dat ze deden nu in een regering te verrichten. Nu hebben ze een heel land om mee te spelen.

Het Witte Huis vindt die grote inbreng uit het bedrijfsleven een pluspunt - die samengebalde ervaring kan alleen maar helpen om snel een democratische vrijemarkteconomie te doen wortelen in Irak. Washington is van plan om nog meer mensen naar Irak te sturen om ook een nieuw politiek systeem uit de grond te stampen en de belangrijkste ministeries weer op de been te helpen. Critici waarschuwen dat de Amerikaanse regering een nieuw Irak wil boetseren naar het voorbeeld van de VS; een land waar Amerikaanse bedrijven over onbeperkte bewegingsvrijheid kunnen beschikken. Die poging zal volgens de tegenstanders van het Amerikaanse beleid alleen maar ellende meebrengen voor de gewone Irakezen.