Waarom Pakistan maar geen Al-Qaedastrijders kan inrekenen (analyse)

De Pakistaanse regering heeft een nieuw amnestievoorstel op tafel gelegd:
als “buitenlandse moslimstrijders” zich voor 20 april overgeven, krijgen ze
de garantie dat ze niet worden uitgeleverd aan een ander land en dat ze in
stamverband kunnen blijven leven. De conservatieve stammen in Noord- en
Zuid-Waziristan worden met rust gelaten, op voorwaarde dat hun eigen troepen
de rol van het Pakistaanse leger overnemen en de gezochte strijders met hun
wapens uitleveren.

Het klinkt als een redelijk voorstel, maar het maakt weinig kans op succes.
De strategie van de overheid is erop gericht de gewapende Al-Qaedastrijders in handen te krijgen in handen te krijgen door de stamhoofden om te kopen. Maar die
strategie lijkt tot mislukken gedoemd. De politieke sympathie van de Pashtun
ligt duidelijk bij de Taliban, die door de Amerikanen uit Afghanistan naar
het grensgebied met Pakistan zijn gedreven, en in tweede instantie bij de
strijders van Al-Qaeda, die uit de hele moslimwereld afkomstig zijn en
werden opgeleid in Afghaanse trainingskampen. De Al-Qaedaleiders zouden
aanzienlijke sommen betalen voor de bescherming van de Pashtun: 100 tot 250
Amerikaanse dollar per week. De Pashtun zijn arm, maar niet dom.

Maar ook de harde aanpak, het wapengekletter, werpt geen vruchten af in
Waziristan. In de bergen van de provincies Noord- en Zuid-Waziristan, waar
de traditionele stammen erg op hun autonomie gesteld zijn, heerst de morele
code van de Pashtun, of de “pakhtoonwali”. Die code maakt de Pashtun tot een
van de meest gastvrije volkeren ter wereld. Ze beschermen hun eigen mensen,
en hun gasten, tot de laatste kogel.

Na de mislukte tiendaagse expeditie tegen enkele dorpen in Zuid-Waziristan
waar Al-Qaeda’s nummer twee, Ayman Al-Zawahiri zich zou schuilhouden, zou
het Pakistaanse leger nu dicht bij de omsingeling zijn van een ander stadje
in Noord-Waziristan: Shawal. Volgens rapporten van de inlichtingendiensten
houdt Osama bin Laden zelf zich mogelijk schuil in Shawal, maar weinig
waarnemers geloven dat de meest gezochte terrorist ter wereld niet al lang
op de hoogte is van de militaire operatie en zijn biezen heeft gepakt.
Mogelijk deed hij dat via ontsnappingstunnels, die Al-Qaedastrijders vorige
maand in Zuid-Waziristan gebruikten om te ontkomen.

Tijdens een bezoek in maart van de Amerikaanse minister van Buitenlandse
Zaken, Colin Powell, werd de status van Pakistan als een cruciale bondgenoot nog bevestigd. Het land staat onder zware druk om toplui van Al-Qaeda, en liefst
hoofdvogel Osama bin Laden, uit te leveren aan de Amerikanen. Maar de
moeilijke relaties met de stammen in Waziristan, en de onherbergzaamheid van
het gebied, maakt concrete stappen onmogelijk.

Pakistan gelooft dat het alles doet wat het kan doen. Amerika, al
opgeschrikt door de bekentenissen van de Pakistaanse atoomgeleerde Khan,
wantrouwt met het verstrijken van de tijd meer en meer “zijn cruciale
bondgenoot”. Mogelijk niet onterecht. De mislukking van de expeditie in Zuid-Waziristan
werd onder meer toegeschreven aan de twijfelachtige moraal binnen de
Pakistaanse troepen. De top van het leger, waartoe ook president-generaal
Musharraf behoort, lijkt naar Brits-koloniaal voorbeeld nog duidelijk
pro-westers, maar bij de lagere officieren en de soldaten zou de sympathie voor
de moslimstrijders wel eens groter kunnen zijn dan de loyaliteit aan het
regeringsleger. (BL/AD)