Water tegen voorafbetaling ongrondwettelijk in Zuid-Afrika

“De gratis watervoorraad moet verhoogd worden van vijfentwintig naar vijftig liter per persoon per dag,’ zei rechter Moroa Tsoka.
 
Volgens de Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO) komen de Zuid-Afrikanen niet toe met vijftig liter per dag. In een warm en droog land als Zuid-Afrika zou elke bewoner dagelijks toegang moeten krijgen tot minstens 150 liter water.
“Dit is de eerste keer dat een Zuid-Afrikaanse rechtbank een beslissing neemt ten gunste van de armen. De rechter heeft beslist dat het systeem van voorafbetaling met watermeters de armen discrimineert,” zegt Ashfaq Khalfan, coördinator van The Right To Water Program, in de Zuid-Afrikaanse krant Beeld.

“Arm en rijk worden ongelijk behandeld”

Eind 2007 stapten vijf inwoners van Phiri, een van de armste wijken van Soweto, naar het gerecht met de vraag om betaalmeters voor water ongrondwettelijk te verklaren. “De manier waarop de watermeters geïntroduceerd zijn, is verwerpelijk”, zei Wim Trengrove, de advocaat van de inwoners, in de rechtbank.
“Enerzijds waren de inwoners verplicht het systeem te aanvaarden omdat anders de watertoevoer helemaal afgesloten zou worden. Anderzijds werd het grondwettelijk recht op drinkwater geschonden omdat de kraan werd toegedraaid voor wanbetalers. Tot slot worden arm en rijk ongelijk behandeld. In tegenstelling tot de arme townshipbewoners, kunnen de rijken wel naar hartelust water verkrijgen en de rekening op het einde van de maand betalen.”

“Prepaid-systeem is geen straf”

Waterleverancier Johannesburg Water voerde in 2003 in Soweto een prepaid-watersysteem in om zeker te zijn dat de rekeningen effectief werden betaald. Elke familie kreeg een kaart waarmee ze recht hadden op 6000 liter gratis water per maand. Van zodra deze limiet werd overschreden, draaide Johannesburg Water de kraan toe.
In sommige gebieden leidde dit eerder tot ware humanitaire catastrofes. Zo brak in 2000 in de Zuid-Afrikaanse provincie KwaZulu Natal een cholera-epidemie uit. De waterbevoorrading werd stopgezet aangezien de meeste bewoners de hoge tarieven niet meer konden betalen. Hierdoor zochten de bewoners hun toevlucht tot verontreinigd oppervlaktewater en recycleerden ze reeds gebruikt water. De gevolgen waren navenant. De WHO schat dat de epidemie het leven van eiste van zo’n 300 mensen.
“Het prepaid-systeem moest de arme townshipbewoners aanzetten om zuinig om te springen met het schaarse water. Ze mogen het systeem niet als een straf zien. Als de Zuid-Afrikaanse watervoorraden binnenkort zijn uitgeput, zullen zij immers het zwaarst getroffen worden door de hoge watertarieven”, zegt Virgil James, woordvoerder van de stad Johannesburg, in Beeld.