“We moeten de Guantánamo’s laten verdwijnen”

Wat moet men doen om op korte termijn tot een universele justitie te komen?
BALTASAR GARZÓN: We moeten op de ingeslagen weg verdergaan, steeds krachtdadiger optreden, ons boven de economische en politieke belangen stellen. Pogingen om de universele justitie terug te dringen moeten we aan de kaak stellen, want als we dat toestaan, zijn de slachtoffers nogmaals de dupe en triomfeert de straffeloosheid.
Wat is de belangrijkste uitdaging van het gerecht in de huidige wereldwijde financiële crisis?
BALTASAR GARZÓN: We moeten naar een dynamische, moderne, wetenschappelijk onderbouwde en ethisch onberispelijke justitie, die voluit gaat in de strijd tegen de georganiseerde misdaad, de drugshandel, de corruptie en het terrorisme. Deze uitwassen van de geglobaliseerde samenleving zijn de donkere kant van onze tijd. We moeten vooral de wortels van de wereldwijde economisch-financiële situatie aanpakken. Waarom komen grote bedrijven ten val en sleuren ze miljoenen mensen mee? Wie is hiervoor verantwoordelijk?
Is de corruptie echt een internationaal probleem?
BALTASAR GARZÓN: Dat is het al lang maar het is pas de laatste jaren dat we er ons rekenschap van geven - kijk naar de schandalen in de Verenigde Staten en de rapporten van Transparancy International. De strijd tegen de corruptie als negatief aspect van de economische globalisering is vitaal. De landen moeten een gecoördineerd antwoord kunnen bieden, met een gelijklopende wetgeving die vanuit de internationale conventies tegen corruptie vertrekt. Het mag niet langer mogelijk zijn te profiteren van de hiaten tussen de verschillende juridische systemen, van de fiscale paradijzen en andere gebieden die niet meewerken, van landen die de internationale normen niet ratificeren.
Een ander groeiend probleem is de wapenhandel.
BALTASAR GARZÓN: De ongecontroleerde wapenhandel leidt vaak tot problemen van openbare veiligheid aangezien de wapens meestal bij de georganiseerde misdaad en terreurgroepen terechtkomen. Veel wapens komen ook in landen met grote mensenrechtenschendingen terecht, zoals in (de Democratische Republiek) Congo, zonder dat de internationale gemeenschap reageert. De Verenigde Naties schieten daar zwaar tekort op het vlak van de controle en bestraffing van overtreders. Ik vind het immoreel dat een groot deel van het bruto binnenlands product van veel landen gebaseerd is op de productie en verkoop van oorlogswapens. In elk van de landen die wapens aankopen zou er controle op de mensenrechten moeten bestaan.
Hoe definieert u het terrorisme?
BALTASAR GARZÓN: Het terrorisme is steeds meer een vorm van georganiseerde misdaad. Het gebruikt dezelfde technieken, zoekt dezelfde financieringsbronnen - denk maar aan de Farc, aan de Taliban in Afghanistan of aan Al-Qaida. En bovendien streeft het naar een politieke rentabiliteit, die soms als excuus gebruikt wordt om het geweld niet af te zweren als weg om politieke doelstellingen te bereiken.
Is een bombardement op burgerdoelwitten, zelfs al gebeurt dat in een gewapend conflict, ook een vorm van terrorisme?
BALTASAR GARZÓN: Telkens als er een aanval plaatsvindt tegen een niet strijdende bevolking, op welke manier ook, kan dat als een terroristische actie gekwalificeerd worden, en als men de burgerbevolking aanvalt, kan dat als een misdaad tegen de menselijkheid bestempeld worden. Wat mij betreft kan of mag hier geen enkele rechtvaardiging of twijfel bestaan. Het Internationaal Strafhof heeft hier veel over te zeggen, en misschien zou het zich moeten uitspreken over sommige conflicten waar iedereen aan denkt.
In 2005 schreef u het boek Een wereld zonder angst. Is de angst gegroeid of afgenomen de voorbije vier jaar?
BALTASAR GARZÓN: Er is misschien minder hoop omdat de situatie complexer geworden is, maar er zijn ook positieve zaken die hoop kunnen geven. Dat heeft veel met de verkiezingsoverwinning van Barack Obama te maken. Eindelijk heeft men een einde gemaakt aan een regering die veiligheid met willekeur verwarde en de afwezigheid van garanties met efficiëntie. Men is de grenzen van het recht te buiten gegaan, en de gevolgen waren pijnlijk. Het beste wat we nu kunnen doen is de verloren tijd inhalen en de Guantánamo’s van de wereld laten verdwijnen.”
U ondervond weerstand toen u een onderzoek startte tegen mensen als Pinochet en de Argentijn Adolfo Scilingo. Een van de argumenten was toen dat u niet bevoegd was omdat de misdaden buiten Spanje hadden plaatsgevonden.
BALTASAR GARZÓN: Wanneer het om genocide gaat, misdaden tegen de menselijkheid of terrorisme, dan wordt volgens de Spaanse wet en volgens de internationale rechtsnormen het principe van het universele strafrecht toegepast, los van de plaats waar de misdaden zijn begaan. Het gaat erom de straffeloosheid te voorkomen. De waardigheid van de slachtoffers dwingt ons die misdaden niet te vergeten, wie zijn vervolging wil ontlopen mag ons niet afremmen. Het gaat hier niet om een mogelijkheid maar om een verplichting.