Welvaartsziektes richten slachting aan in arme landen

Hartkwalen, beroertes, kanker, suikerziekte: ze staan bekend als welvaartsziektes, ze hangen samen met de ongezonde levensstijl in rijke landen. De rest van de wereld krijgt er nu evengoed mee te maken, en in toenemende mate. Experts voorspellen dat chronische, niet besmettelijke aandoeningen 388 miljoen mensenlevens zullen eisen de komende tien jaar. De meeste slachtoffers zullen in ontwikkelingslanden vallen.
Niet besmettelijke ziektes richten een nog veel grotere slachting aan dan besmettelijke ziektes zoals aids, malaria en tuberculose. “Dit is een enorme gezondheidscrisis waar weinig beleidsmakers en overheden zich van bewust zijn”, zegt Abdallah S. Daar van het Canadese McLaughlin-Rotman Centre, hoofdauteur van de studie, die deze maand in Nature verscheen.
Goed georganiseerde maatregelen kunnen de voortijdige dood van minstens 36 miljoen mensen voorkomen, stellen de wetenschappers. De belangrijkste oorzaken zijn roken, slechte eetgewoontes en een tekort aan lichaamsbeweging. Ze willen op de eerste plaats tabak de oorlog verklaren. Ze vragen de regeringen om campagnes die een gezonde levensstijl promoten en om strengere wetgeving die de consumptie van tabak, alcohol en ongezonde voeding aan banden legt. Maar veel landen kunnen dit niet alleen, zegt Abdallah Daar.
Volgens de World Lung Foundation velt tabak wereldwijd 5 miljoen mensen per jaar, tegen 2030 zal dat 10 miljoen zijn, de meeste in arme landen. Ter vergelijking: aids doodt jaarlijks 2 miljoen mensen, tbc 3 miljoen, cijfers die stabiliseren of zelfs dalen.
Dat de welvaartsziektes zo sterk oprukken in arme landen komt doordat de regeringen daar tot nog toe bijna alleen maar oog hebben gehad voor besmettelijke ziektes. Ondertussen verschenen de grote tabaksproducenten op het toneel. In de rijke landen dreigen ze door strengere wetgeving en hogere taksen klanten te verliezen, dus richten ze nu hun pijlen op de ontwikkelingslanden.
De tijd dringt, zeggen de experts. “Als we niets doen, dan zullen in de hele wereld miljoenen mensen vroegtijdig sterven, en dat zal dit de winst in de strijd tegen besmettelijke ziektes tenietdoen”, vreest Stig Pramming, directeur van de Oxford Health Alliance. Zelfs in Zwart Afrika sterven nu al mensen op hun dertigste aan hartziektes. De overbelaste gezondheidssystemen kunnen de nieuwe golf zieken amper aan.
Ook de rijke landen moeten zich zorgen maken. In Rusland boomt de economie maar door geen rekening te houden met de negatieve gevolgen van die ontwikkeling is de levensverwachting met 8 tot 10 jaar gedaald.
In Verenigde Staten lijdt een op vier volwassenen aan overgewicht. De epidemie kost de gezondheidszorg nu al 100 miljard dollar per jaar. Als dit zo doorgaat, komt de Amerikaanse economie in gevaar, zegt Pramming. En ook daar zijn de armen de grootste slachtoffers, aangezien junkfood veel goedkoper is dan kwaliteitsvolle voeding.
“Regeringen moeten gezonde voeding goedkoper maken en desnoods subsidiëren”, vindt Pramming. Hij pleit voor maatregelen die de agro-industrie terugdringen en ondertussen de klimaatsverandering helpen keren. Zo kan de verkoop van verse voeding ook lokaal gebeuren, en niet alleen via enorme supermarkten waar je alleen met de auto naartoe kunt. “Een gezond levensstijl draagt bij tot een gezonde planeet”, besluit hij.