Zuid-Afrika haalt te makkelijke rioleringsdoelstelling

In februari 2006 deed President Thabo Mbeki de plechtige belofte dat “emmertoiletten compleet moeten verdwijnen uit alle gemeenten tegen eind 2007.” In zes van de negen provincies is dat ook gelukt. Enkel voor de provincies Vrijstaat, Noordwest en Oost-Kaap is de deadline verschoven naar eind maart.

Emmertoiletten zijn niets meer of minder dan emmers die gebruikt worden om de uitwerpselen te verzamelen van mensen die niet over een riolering beschikken. De emmers worden geleegd in een speciale vrachtwagen die op geregelde tijdstippen stapvoets door de woonwijken rijdt.

De Zuid-Afrikaanse regering wil van het systeem af omdat het onhygiënisch is en omdat het – met de woorden van minister van Waterbeleid Lindiwe Hendricks – “alleen omschreven kan worden als vernederend voor iedereen die er gebruik van moet maken”.

Het gebrek aan riolering is de voorbije jaren een belangrijk thema geworden in Zuid-Afrika na verschillende epidemieën die ontstaan zijn door besmetting van drinkwater met menselijke uitwerpselen. Dat was in oktober nog het geval in Delmas, een stad ten oosten van Johannesburg en in Standerton ten zuid-oosten van Johannesburg waar vorige maand nog 2.500 mensen gediagnosticeerd werden met diarree.

VIP-toiletten

Toen Mbeki de belofte begin 2006 deed, maakten in het hele land nog ongeveer 200.000 mensen gebruik van emmers. Begin 2007 maakte hij zich sterk dat dat aantal al met bijna de helft verminderd was, en het voorbije jaar heeft de Zuid-Afrikaanse regering extra middelen gestopt in de afschaffing van het emmersysteem. Het ministerie van Financiën zette een zestig miljoen dollar opzij en ook de provincieoverheden sprongen bij.

In sommige gemeenten werden ‘ventilated pit’-toiletten geïnstalleerd (VIP-toiletten) om emmersysteem sneller te kunnen vervangen. Maar heel wat inwoners zijn ontevreden met dat systeem en eisen een rioleringssysteem dat gebruikt maakt van stromend water.

Volgens Beatrice Marshoff, de premier van Vrijstaat, hebben de discussies over het VIP-systeem dan ook vooral voor nog meer vertraging gezorgd. “Sommige gemeenten hadden al ingestemd met de VIP-toiletten”, zegt ze. “Maar op de gemeenteraad veranderden ze van mening. Dat zal wel te maken gehad hebben met de druk van de gemeenschap, die niet happig is op de VIP-toiletten.”

De regering heeft een aanzienlijk deel van het werk gedaan binnen de deadline en het is te verwachten dat ze eind maart dan ook de doelstelling zal halen. Maar die heeft enkel betrekking op de officiële gemeenten in het land, en dus niet op de enorme sloppenwijken die rond alle grote steden gegroeid zijn. Daar leven nog eens miljoenen mensen met minimale of onbestaande sanitaire voorzieningen.

Vraag is dan ook of de regering de lat van bij het begin niet te laag gelegd heeft. Als de overheid haar doelstelling eind maart haalt, zullen nog altijd 15 miljoen mensen in Zuid-Afrika zonder riolering leven.