Zuid-Korea bloeit als 'softe' supermacht

Ondanks de groeiende economische invloed van Zuid-Korea, werd het land lange tijd gezien als een politieke pygmee en speelbal van de Verenigde Staten. Dat beeld is echter snel aan het veranderen, dankzij Zuid-Korea’s opkomst als een van de meest vitale democratieën in Azië en de groeiende invloed in de regio.

Analisten noemen Zuid-Korea een softe, regionale supermacht. De term ‘soft’ geeft aan dat de macht niet gebaseerd is op ‘harde’ militaire of economische macht, maar vooral op het goede imago in het buitenland. Daar bestaat veel waardering voor de democratisering van de Zuid-Koreaanse binnenlandse politiek en de Koreaanse export van ideeën.

Zuid-Korea staat op het punt een nieuwe rol te gaan vervullen als harmoniserende kracht in de regio, dankzij zijn unieke capaciteit om problemen te smoren voordat ze escaleren, zei Paul Bracken, politicoloog van de Yale University tijdens het symposium Towards a New Asian Order and Solidarity. Zuid-Korea vormt geen bedreiging voor andere landen in de regio. Het is vaak gemakkelijker voor een minder sterk land om aan vrede en stabiliteit te werken dan voor supermachten voorwie veel meer op het spel staat, aldus Bracken. Het symposium, georganiseerd door de liberale Zuid-Koreaans krant Hankyoreh, werd gehouden in de marge van de APEC-top die zaterdag werd afgesloten in Pusan.

De nieuwe rol van Zuid-Korea vloeit voort uit veranderingen in het geopolitieke landschap in Noordoost-Azië, historisch gezien een regio van machtsstrijd, wapenwedlopen en wantrouwen. Ten eerste werd de zogenoemde ‘zonneschijn-politiek’ van samenwerking met Noord-Korea geïntroduceerd door de vorige regering onder leiding van Kim Dae Jung. Daardoor ontstond rust in de gespannen verhouding tussen het communistische noorden en het kapitalistische zuiden van Korea.

Veel Zuid-Koreanen zien Noord-Korea sinds de historische bilaterale top in 2000, waar beide Korea’s beloofden toe te werken naar eventuele hereniging, niet meer als een grote bedreiging. Sinds de tweedeling van Korea, bijna zestig jaar geleden, stonden beide landen op vijandige voet en hielden ze continu hun legers paraat voor geval van escalatie. Dat is nu veranderd.

Ten tweede distantieerde Zuid-Korea zich van de Verenigde Staten en klonk zelfs kritiek op de politiek van de voormalige westerse leermeester. Hoewel Zuid-Korea nog steeds goede relaties onderhoudt met de VS en ook troepen naar Irak stuurde, groeit het anti-Amerikaanse sentiment onder de bevolking. Dat leidde tot een onafhankelijker politiek dan in vroegere jaren. Die zelfbewustheid gaf Zuid-Korea krediet in China en Noord-Korea, die het land lang beschouwden als een werktuig in handen van de VS.

De Amerikaanse regering is niet blij met de Zuid-Koreaanse rol als mediator in Noordoost-Azië, maar ik geloof dat de VS zelf niet in staat zijn de problemen in de regio op te lossen, zei Kim Bo-Geun, algemeen secretaris van de Hankyoreh Stichting voor Hereniging en Cultuur. Er bestaat hier grote behoefte aan een eerlijke, regionale bemiddelaar. En Zuid-Korea is daarvoor de beste kandidaat.

Zuid-Korea eigende zich de rol van bemiddelaar al toe tijdens de recente zespartijen-besprekingen over het Noord-Koreaanse nucleaire programma. Terwijl Zuid-Korea in het verleden als bondgenoot van de Verenigde Staten altijd stevige kritiek uitte op zowel Noord-Korea als China, was er deze keer toenadering tot China. Extreme Amerikaanse standpunten, die de spanningen in de regio alleen maar zouden laten oplopen, werden afgezwakt.

Zuid-Korea vervult ook een harmoniserende rol als het gaat om de verhouding tussen China en Japan, nu de spanning tussen die twee landen oploopt. In Japan heerst angst voor de opkomst van China als supermacht en China ziet Japan als een serieuze dreiging vanwege de Amerikaanse militaire steun. Zuid-Korea is bevriend met zowel China als de Verenigde Staten en dat kan belangrijk zijn voor het wegnemen van wantrouwen en het aangaan van een dialoog over de problemen die historisch gegroeid zijn in deze regio, zei Ye Zi Cheng van de School of International Studies van de Universiteit van Peking.

Behalve op het politieke toneel, groeide de ook de Zuid-Koreaanse invloed op andere terreinen. Het land is inmiddels een belangrijke exporteur van cultuur en entertainment. Koreaanse muziek en films mogen zich verheugen in een ongekende populariteit in het buitenland, niet allen in Zuidoost-Azië, maar ook in de VS en Mexico.

In Japan, waar altijd werd neergekeken op alles wat uit Zuid-Korea kwam, is Koreaanse popmuziek sinds kort erg populair onder jongeren. Met deze culturele export winnen we de harten en hoofden van mensen, zei media- en cultuurdeskundige Ubonrat Siriyuvasak van de Chulalangkorn Universiteit. Volgens haar zorgt de sympathie die Zuid-Korea opwekt ervoor dat het land de perfecte vredesstichter kan zijn. Niet alleen op het Koreaanse schiereiland, maar in heel Azië. (JS)