Zuid-Rusland: Burgers roepen politici online op het matje in Tatarstan

De burger controleert de overheid. Dat is het uitgangspunt van een officiële website die onlangs in Tatarstan is gelanceerd. De website is een online forum die voor iedereen zichtbaar is en waarop burgers klachten en foto’s posten, van een wegdek in slechte staat tot een hinderlijke illegale stortplaats.

Waarborg

‘Klachtensystemen als deze zijn niet volledig nieuw’, zegt Dirk De Grooff, professor communicatietechnieken aan de KU Leuven. ‘In Vlaanderen kan de burger bijvoorbeeld naar de ombudsdienst stappen met zijn klacht. Maar een publiek forum dat voor iedereen zichtbaar is, is natuurlijk een ideale manier om druk uit te oefenen op de lokale overheid.’

Die druk komt bovendien niet van de burgers alleen. De website is ook een instrument voor de Tataarse overheid om falende lokale overheden op te sporen. Wie een klacht achterlaat op het forum, krijgt de waarborg dat de nationale autoriteiten daarvan op de hoogte worden gesteld, waarna zij hun collega’s op lokaal niveau over het betrokken probleem inlichten. Een officiële klacht wordt binnen de tien dagen neergelegd. De burger kan ondertussen het verloop van het klachtenproces nagaan via een tijdslijn.

Op hun hoede

‘De Tataarse ambtenaren zijn op hun hoede’, vertelt e-government projectmanager Kristina Talanova aan Radio Free Europe. ‘We merken bij de lokale overheden soms weerstand om concrete kwesties op te lossen, maar nu hebben ze geen excuus meer om een probleem onbeantwoord te laten.’

Het gevaar bestaat dat een lokale politicus de klachtensite als propagandamiddel hanteert

Sinds de lancering van de website zijn meer dan zeshonderd klachten geregistreerd. Sceptici waarschuwen voor censuur, maar Talanova ontkent dat bepaalde klachten ongepubliceerd zouden blijven.

Dirk De Grooff wijst op een ander eventueel probleem: ‘Het succes van een klachtensite kan ervoor zorgen dat ze overladen wordt met reacties, waardoor ze aan efficiëntie verliest. Na verloop van tijd wordt ze een hooiberg waar alleen af en toe nog een speld uitkomt’. Ook bestaat het gevaar dat een lokale politicus zelf een probleem aankaart op het forum, waarvan hij weet dat het binnen korte tijd sowieso zal worden opgelost. Zo wordt de site een propagandamiddel, omdat het lijkt alsof hij de kwestie in orde heeft gebracht.

Rusland en e-democratie

Het was Tatarstans voormalige Minister van Informatie en Communicatie Nikolai Nikiforov die de kaart trok van e-government. Hij maakt ondertussen deel uit van de Russische regering: recent in mei stelde de Russische president Vladimir Poetin hem aan als Minister van Communicatie en Massamedia. ‘Ik geloof in e-democratie’, liet hij onlangs weten aan de Russische tv-zender RT. ‘Bij de ontwikkeling van het concept wordt nog te vaak gefocust op elektronische verkiezingen. Maar dat is slechts een aspect. E-democratie reikt veel verder dan dat. Het gaat om het werkelijk beïnvloeden van concrete overheidsbeslissingen.’