Zuidelijk Afrika ruimt plaats in voor vrouwen

Het ‘gender protocol’ van de Zuidelijk-Afrikaanse Ontwikkelingsgemeenschap (SADC) kwam er na een lange zwangerschap en een moeilijke bevalling. De lidstaten deden er zeven jaar over om het eens te worden over de principes die vrouwen en mannen gelijke kansen moeten geven in zuidelijk Afrika. Twee keer ging een geplande ondertekening niet door. Ook het voorbije weekend was er nog tegenstand van Botswana en Mauritius. Officieel maken die landen zich zorgen dat het verdrag hen dwingt hun grondwet te veranderen, wat een dure aangelegenheid zou zijn.

Vrouwengroepen zijn blij met het verdrag. Vrouwen hebben het zwaarst te lijden onder veel van de problemen waarmee Afrika worstelt, van het gebrek aan zuiver water, onderwijskansen en gezondheidszorgen tot de schaarse werkgelegenheid en ontoereikende gerechtelijke bescherming.

Doelstellingen en deadlines

Het protocol bevat een actieplan met 23 doelstellingen en deadlines om de gelijkheid tussen mannen en vrouwen in alle SADC-landen te realiseren. Een van die deadlines is de volkomen eliminatie van de  ongeletterdheid tegen 2020. Afrika telt nog veel vrouwen die niet kunnen lezen en schrijven. Landen moeten ook komaf maken met stereotypen en vormen van discriminatie die de kansen van vrouwen in het onderwijs verkleinen. Opleidingen moeten het onderwijzend personeel gevoeliger maken voor dergelijke problemen.

Een ander aandachtspunt is geweld tegen vrouwen. Het verdrag roept de SADC-landen op alle vormen van geweld tegen vrouwen te verbieden, verkrachting binnen het huwelijk inbegrepen. Daders moeten voor de rechter gebracht worden.

Vrouwenorganisaties klagen wel dat sommige bepalingen tamelijk verwaterd zijn om de ondertekening mogelijk te maken. Ze hadden graag meer duidelijkheid gezien over verkrachting binnen het huwelijk, ongehuwd samenwonen en de rechten van kwetsbare groepen. Ook over de tegenstellingen tussen het grondwettelijke gelijkheidsbeginsel en sommige elementen uit het gewoonterecht laat de tekst veel onduidelijkheid bestaan.  

Het verdrag verplicht de lidstaten er onder meer toe de nodige wettelijke maatregelen te nemen om alle doelstellingen te halen. Er zijn ook afspraken om de vooruitgang te controleren en om de twee jaar te evalueren.