Zwijgen helpt niet tegen seksisme

Een stroom van commentaren op het internet tijdens de voorbije twee weken over een video over straatintimidatie van vrouwen in New York toonde mij en verschillende vrouwen in mijn omgeving nog eens dat onze omgeving genadeloos seksistisch is. Met deze vrouwen discussieer ik regelmatig over hoe we hier het best mee omgaan. We komen vaak tot de vaststelling dat dezelfde mensen met wie we wel over racisme kunnen spreken ineens geen bondgenoten meer zijn als seksisme en feminisme het onderwerp worden.

Dit is zeker geen nieuw fenomeen. We weten dat vrouwen al in de jaren tachtig schreven over hoe ze in de vakbonds- en antiracisme-bewegingen beseften dat ze niet altijd konden vertrouwen op hun kameraden als het ging over rechten van vrouwen. Kennis van de geschiedenis van deze uitsluiting kan helpen bij pogingen om het probleem te begrijpen. Maar soms is net door deze kennis de verontwaardiging groter als we zien dat in 2014 sommige mensenrechten nog steeds enkel begrepen worden als mannenrechten.

Daarnaast hoeven we niet te veel te rekenen op de dominante vrouwenbeweging die ook nog is blijven steken in oude fouten door vrouwen die niet tot de witte middenklasse behoren te negeren. Dit is de context waarin vrouwen als mij een gepast feminisme zoeken dat onze verhalen niet wegwist.

Het is een context waarin uitgescholden worden op straat betekent dat je zowel “apekop” als “hoer” genoemd wordt en een groep enkel voor je opkomt wanneer het eerste gebeurt maar de impact van het tweede ontkent. Intussen doet een andere groep alsof seksisme op straat enkel iets is wat witte vrouwen met een minirok meemaken en dat zelfs gebruikt tegen mannen die ook apekop genoemd worden.

In deze context vechten we mee om straten veiliger te maken voor onze broers en zonen met een donker of ‘buitenlands’ uiterlijk die vernederd worden door de politie en krijgen we kwetsende grappen als we ook voor vrouwen een veilige omgeving willen.

Een andere moeilijkheid is seksisme binnen onze geracialiseerde gemeenschap. Daarover vinden sommigen dat we best zwijgen omdat het ons kan verdelen of omdat de gemeenschappelijke vijand dat tegen ons kan gebruiken. De toon wordt gegarandeerd anders als iemand zou beweren dat we racisme best ook niet meer vermelden omdat het de eenheid in de arbeiders- of lagere sociale klasse kan schaden. Dit zijn enkele voorbeelden die maken dat het seksisme dat vrouwen zoals mij meemaken moeilijker te bespreken is dan racisme.

Tussen het gepieker over hoe om te gaan met de teleurstellingen en hoe energie te vinden doorheen uitputtende discussies kwam er een moment van verlichting in het begin van deze week in Brussel.

Een gesprek met het publiek na de screening van de documentaire 475 – When Marriage Becomes Punishment, gemaakt door Nadir Bouhmouch over vrouwenrechten in Marokko,  verliep zonder enige ontkenning van seksisme. De vertoning werd georganiseerd door AMDH, een Marokkaanse associatie voor mensenrechten in Marokko.

In een klein zaaltje discussieerden bezoekers die bijna allemaal een Marokkaanse of Arabische achtergrond hadden over de problemen van de patriarchale samenleving in Marokko. Zonder angst voor een mogelijke recuperatie door racistische politici spraken we vrij over verkrachting, seksuele intimidatie op straat, huiselijk geweld, armoede en de financiële onmogelijkheid om te scheiden van een slechte echtgenoot.

Enkele vrouwen wilden dat we vooral niet uit het oog verloren dat we ook hier in België in een patriarchale samenleving zitten. Ze verwezen bijvoorbeeld naar alleenstaande moeders in armoede die niet de nodige aandacht krijgen.

De meerderheid in de zaal waren mannen, velen onder hen actief in groepen die streven naar een democratisch Marokko. Ze waren het eens met de aanwezige vrouwen die benadrukten dat er niet genoeg gepraat wordt over de seksistische onderdrukking die zich uit in vele vormen.

De algemene conclusie was dat zwijgen ons nooit vooruit helpt. Dat was voor mij persoonlijk ook nodig om nog eens te horen, want ook ik heb de neiging om te lang te aarzelen voor ik mijn ervaringen als vrouw deel. Daarom dat ik mezelf een beetje dwong om het toch niet over die belangrijke betoging te hebben, die hopelijk ook voor de vergeten vrouwen verandering kan brengen.