Nu ook bewezen: natuurbescherming geeft boost aan biodiversiteit

Werkt natuurbehoud? Grootschalig onderzoek in het wetenschappelijk tijdschrift Science suggereert van wel. Een wereldwijde analyse van honderden bestaande onderzoeksresultaten toont aan dat natuurbehoud de soortenrijkdom bevordert of op z’n minst de achteruitgang ervan vertraagt.

Wetenschappers van milieuorganisatie Rewild en de Universiteit van Oxford hebben tien jaar lang alle bestaande literatuur herbekeken en 665 praktijktests van projecten rond natuurbehoud van over de hele wereld onder de loep genomen.

Hun conclusie is duidelijk: in twee derde van de gevallen vertraagt natuurbehoud het razendsnelle verlies aan biodiversiteit of soortenrijkdom. In veel gevallen draait het de trend zelfs om.

Tot de onderzochte maatregelen behoren de oprichting van beschermde gebieden, de uitroeiing en bestrijding van invasieve soorten, het duurzame beheer van ecosystemen en het herstel van natuurlijke leefomgevingen.

Zulke maatregelen hebben dus vaak een positieve impact. Natuur bestempelen als beschermd gebied of inheemse grond heeft bijvoorbeeld zowel de ontbossing als het aantal natuurbranden in het Braziliaanse Amazonegebied sterk teruggedrongen.

Een ander succesverhaal is bijvoorbeeld de verdubbeling van de broedcijfers van de Amerikaanse dwergstern, een zeevogel, door op invasieve roofdieren te jagen op de barrière-eilanden voor de kust van Florida.

Meer inzetten op natuurbehoud

Dit is het ‘sterkste bewijs tot nu toe’ dat natuurbehoud werkt, zegt bioloog Penny Langhammer, vicevoorzitter van Rewild.

En dat is ook broodnodig, met meer dan 44.000 planten- en diersoorten die met uitsterven bedreigd zijn. Dat verlies aan natuur heeft grote gevolgen voor de ecosystemen die helpen het klimaat stabiel te houden en die miljarden mensen voorzien van schoon water, voedsel, onderdak en culturele tradities, naast de andere dingen die de natuur voor ons doet. 

‘Het is duidelijk dat natuurbehoud prioriteit moet krijgen en wereldwijd aanzienlijke extra middelen en politieke steun moet krijgen.’

‘Als je alleen kijkt naar de trend van de afname van soorten, zou je gemakkelijk kunnen denken dat we er niet in slagen om de biodiversiteit te beschermen, maar dan kijk je niet naar het volledige plaatje’, zegt Langhammer, die ook hoofdauteur van het onderzoek is. Ze legt uit hoe de studie volgens haar aantoont hoe natuurbehoud het verlies aan biodiversiteit kan stoppen en zelfs omkeren. 

‘Het is duidelijk dat natuurbehoud prioriteit moet krijgen en wereldwijd aanzienlijke extra middelen en politieke steun moet krijgen. Tegelijkertijd moeten we de systemische oorzaken van het verlies aan biodiversiteit aanpakken, zoals niet-duurzame consumptie en productie.’

Ruimte voor hoop

Het onderzoek wijst ook op belangrijke problemen inzake natuurbehoud.

Ondanks grote investeringen blijven veel wereldwijde doelen rond natuurbehoud, zoals die in het Global Biodiversity Framework 2022, onbereikbaar. Dat verdrag, ondertekend door bijna 200 landen, streeft ernaar om tegen het einde van het decennium een derde van het land en de oceanen te beschermen, en de financiering voor natuurbehoud te verhogen tot minstens 200 miljard dollar per jaar. Op dit moment wordt echter wereldwijd slechts zo’n 121 miljard dollar per jaar geïnvesteerd in natuurbehoud.

‘Het is niet moeilijk om pessimistisch te zijn over de voortdurende achteruitgang van de biodiversiteit’, zegt coauteur Joseph Bull van de afdeling biologie van de Universiteit van Oxford. ‘Onze resultaten laten echter duidelijk zien dat er ruimte is voor hoop. Acties rond natuurbehoud zorgden meestal voor een verbetering ten opzichte van niets doen; en wanneer dat niet zo was, waren de verliezen relatief beperkt.’

Zo bleek de overvloed aan zeepaardjes bijvoorbeeld lager in beschermde natuurgebieden omdat de populatie aan roofdieren zoals de octopus vergrootte. Dat had dan weer een positief effect op andere soorten.