De g-plek van Centraal-Afrika

Tegen Bosco Ntaganda, de nummer twee van het door Rwanda gepamperde schorremorrie dat jarenlang onder leiding van Laurent Nkunda grote delen van Kivu onveilig gemaakt heeft, loopt er een internationaal aanhoudingsbevel maar zijn integratie in het reguliere Congolese leger levert hem feitelijke diplomatieke onschendbaarheid op.  Als sterrengeneraal kan hij als voordien doorgaan met de plundering van Congo’s rijkdommen en de brandschatting van de bevolking. 
De toenadering tussen het Congo van Kabila en het Rwanda van Kagame heeft hem immuun gemaakt voor vervolging.  De groepsverkrachtingen waarvan de Kivutiennes het slachtoffer zijn, zijn als het ware collateral damage van de grote Amerikaanse druk – Obama had zich het dossier al toegeëigend voor hij de eed als president afgelegd had – op de protagonisten van het conflict.  Verwijt het Internationaal Strafhof binnen die constellatie dan maar eens zijn zwakke, eenzijdige aanpak van de misdaden in Congo.
Het gaat niet alleen over Ntaganda, in wezen ook al geen grote vis.  Objectief gezien is er geen enkele reden waarom de bevelhebbers van alle milities, rebellen en legereenheden in Congo het niet uit moeten leggen in Den Haag.  Allemaal hebben die krijgsheren boter op hun hoofd.  De wreedheden in Congo slepen al sinds halverwege de jaren negentig aan en dat duurt maar voort. 
De ontwerpversie van het rapport dat het Hoog Commissariaat voor de Rechten van de Mens van de VN in de maak heeft en dat eind verleden maand uitlekte, trekt hallucinante conclusies m.b.t. het optreden van het Rwandese leger en zijn toenmalige bondgenoot, Laurent Kabila’s opstandelingenbeweging die vanaf 1997 de kern van het Congolese leger uitmaakt.  Als ze voor een rechtbank bewezen worden, staat er te lezen, kunnen hun aanvallen tegen Rwandese vluchtelingen en burgers als genocide bestempeld worden.  De eerste keer dat die term valt in een rapport met zo’n allure.
Het Internationaal Strafhof is maar bevoegd voor misdaden begaan na 1 juli 2002, de datum van zijn oprichting.  Om die reden pleiten de auteurs van het lijvige document voor een nieuw juridisch instrument om de daders van de beschreven misdaden te kunnen vervolgen.  Anders dreigt immers straffeloosheid.
Maar daarmee houdt het niet op.  Het gaat om meer dan rechtspraak en de leefbaarheid van een samenleving.  Degenen die het rapport verantwoordelijk stelt voor wat mogelijk volkerenmoord is, zijn de huidige politieke en militaire leiders van Congo en Rwanda.  Wat er permanent fout loopt in het oosten van Congo, is hun verantwoordelijkheid.  Wie nagelt ze eindelijk aan de schandpaal ? 
De manier waarop Kagame te werk gegaan is om zich verleden maand te laten herverkiezen tot president is hemeltergend.  Opnieuw is er gemoord, zijn er aanslagen gepleegd, critici aangehouden, tegenstanders geïntimideerd en is de pers gemuilband.  Desondanks houdt de internationale gemeenschap hem de hand boven het hoofd.  Business as usual.
Zoals de Holocaust geen vrijbrief mag zijn voor Israël om decennialang in Palestina zijn gangen te gaan, zo mag de genocide van 1994 voor de Tutsi-elite aan de macht in Kigali geen excuus zijn om hun land te besturen met veronachtzaming van elementaire mensenrechten. 
Als de Belgische bewindvoerders straks hun Copernicaanse revolutie tot een goed einde brengen, dat ze dan vijf minuten politieke moed opbrengen om het Afrika-beleid te toetsen aan de dagelijkse wreedheden in Oost-Congo, de courante praktijk in Rwanda én de bevindingen van het VN-rapport.  De definitieve versie verschijnt pas in oktober, dat De Wever en Di Rupo niet afkomen met de smoes dat ze voor de lectuur ervan geen tijd hebben.
Als België nog iets betekent in Centraal-Afrika, dan kan het tijdens het voorzitterschap van de EU ook het Groot-Brittannië van David Cameron bewerken om zijn koers t.a.v. Rwanda bij te sturen.  Dat zou een prima begin zijn.  Dan kan ik over afzienbare tijd de BBC een antwoord geven op de vraag waarom het Internationaal Strafhof alleen Bemba vervolgt – en niet eens voor het kannibalisme van zijn krijgers in Ituri – en een stel Congolese en Rwandese oorlogsmisdadigers ongemoeid laat.  Het g-woord is geen banale term.